Nguy cơ lây lan bệnh đâu mùa khỉ ở Việt Nam khi có ca mắc đầu tiên

Chiều 3/10, Bộ Y tế xác nhận ca mắc đậu mùa khỉ đầu tiên ở Việt Nam. Ông Phan Trọng Lân - cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) - cho biết trường hợp này đã được giám sát chủ động. Những người có tiếp xúc đều đã được giám sát và đến nay những người này đều âm tính. Ông Lân nói và cho biết đến nay những người có tiếp xúc với bệnh nhân đều đã được khoanh vùng, và nhận định khó có thể xảy ra lây lan trong cộng đồng.

Bệnh nhân nữ 35 tuổi, thường trú TP.HCM, khởi phát bệnh vào ngày 18-9 khi đang du lịch tại Dubai (từ tháng 7-2022, đến ngày 22-9 về Việt Nam) với triệu chứng sốt kèm mệt mỏi, ớn lạnh, đau cơ, đau đầu và ho, xuất hiện các nốt đỏ, ngứa trên cánh tay, thân mình và mặt.

Sau khi về nước 1 ngày, BN đến khám bệnh tại Bệnh viện (BV) Từ Dũ. Tại đây, bác sĩ (BS) khám nghi ngờ người bệnh nhiễm bệnh lây qua đường tình dục nên được giới thiệu qua khám tại BV Da liễu.

Tại BV Da liễu, BS ghi nhận BN có phát ban dạng mụn mủ, trên nền hồng ban tập trung nhiều vùng mông và cơ quan sinh dục, 2 cẳng tay, bàn tay, rải rác ở những vị trí khác và ít tổn thương ở da đầu, mặt.

Nghi ngờ là bệnh đậu mùa khỉ, BV Da liễu cách ly và theo dõi BN 1 ngày; đồng thời lấy 2 mẫu bệnh phẩm dịch tiết mụn mủ gửi đến BV Bệnh Nhiệt đới và Viện Pasteur TP.HCM để làm xét nghiệm chẩn đoán.

Ngày 24.9, kết quả xét nghiệm PCR tại BV Bệnh Nhiệt đới cho kết quả dương tính với thủy đậu. Ngày 25.9, kết quả xét nghiệm PCR tại BV Bệnh Nhiệt đới và Viện Pasteur TP.HCM cho kết quả dương tính với đậu mùa khỉ.

Chính vì vậy, các đơn vị chức năng tại TP.HCM đã trao đổi với các chuyên gia về vi rút học của Tổ chức OUCRU. Lý do, đây là ca nghi ngờ bệnh đậu mùa khỉ đầu tiên tại Việt Nam nên cần làm thêm các kỹ thuật giải mã định danh chính xác chủng gây bệnh để khẳng định chắc chắn trước khi công bố chính thức.

Sau đó, BN được cách ly điều trị tại BV Bệnh Nhiệt đới, đồng thời được làm thêm xét nghiệm giải trình tự gen đậu mùa khỉ (thực hiện tại phòng Xét nghiệm của Đơn vị Hợp tác nghiên cứu OUCRU và BV Bệnh Nhiệt đới).

Ngày 28.9, Sở Y tế nhận được báo cáo của BV Bệnh Nhiệt đới và Tổ chức OUCRU về kết quả giải trình tự gen (phương pháp metagenomics), kết quả xác định dương tính với đậu mùa khỉ chủng vi rút Monkeypox thuộc clade Iib.

Ngày 3-10, Bộ Y tế nhận được báo cáo của Sở Y tế TP.HCM về kết quả xét nghiệm giải trình tự gene khẳng định một bệnh nhân mắc bệnh đậu mùa khỉ chủng Monkeypox, vi rút thuộc clade IIb - bệnh nhân mắc bệnh đậu mùa khỉ được ghi nhận đầu tiên ở Việt Nam.

Ngay khi nhận được thông tin bệnh nhân nghi ngờ mắc bệnh đậu mùa khỉ, Bộ Y tế đã đề nghị UBND TP.HCM chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tiếp tục đẩy mạnh triển khai các biện pháp phòng chống dịch bệnh, khẩn trương làm xét nghiệm giải trình tự gene và tiếp tục điều tra dịch tễ, xử lý ổ dịch, cách ly và điều trị bệnh nhân theo hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế.

Hiện tại bệnh nhân sức khỏe ổn định, không sốt và đang được tiếp tục cách ly, điều trị tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Với những thông tin khai thác được qua điều tra dịch tễ, cùng với kết quả xét nghiệm Realtime PCR và giải trình tự gene, Bộ Y tế nhận định đây là trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ, có nguồn lây từ nước ngoài; các trường hợp tiếp xúc gần với bệnh nhân tại Việt Nam (kể từ khi về nước) đều được giám sát, theo dõi theo quy định và hiện chưa phát hiện trường hợp nghi nhiễm.

Nguy cơ lây lan và cách phòmg bệnh

TS Phạm Hùng Vân - chuyên gia dịch tễ học, nguyên giảng viên khoa vi sinh Trường ĐH Y Dược TP.HCM - cho biết người dân không nên hoang mang, cần bình tĩnh vì bệnh đậu mùa khỉ không dễ lây lan như COVID-19. Do COVID-19 có đường lây lan chính là hô hấp trên nên mức độ lây lan rất cao và dễ.

Còn đối với bệnh đậu mùa khỉ, người bệnh phải tiếp xúc gần, cọ xát, da có trầy trợt và sang thương, quan hệ tình dục, tiếp xúc vật dụng của người nhiễm… từ đó dịch truyền cho người bệnh và gây bệnh.

"Người dân cần tuân thủ theo hướng dẫn của ngành y tế để phòng bệnh đậu mùa khỉ, không nên hoang mang. Bản thân khi thấy có các triệu chứng như vết loét, nổi hạch, sốt… thì cần hạn chế tiếp xúc với người khác và đến cơ sở y tế để được thăm khám, xét nghiệm", TS Vân nhấn mạnh.

Một chuyên gia thuộc Hội Truyền nhiễm TP.HCM cho rằng ca nhiễm đậu mùa khỉ đầu tiên tại nước ta là điều đã nằm trong dự tính. Hiện việc cần thiết nhất là khai thác yếu tố dịch tễ của trường hợp này. Tuy nhiên, theo tình huống các nước có nhiều ca hay có vài ca thì khả năng lây lan cho cộng đồng là rất khó.

Hiện quan hệ tình dục đồng giới nam vẫn là con đường dễ lây nhiễm nhất với căn bệnh này. "Cần khai thác trường hợp này đã vào TP.HCM bao lâu, từ đâu đến để có biện pháp triển khai hợp lý. Nhưng thật sự bệnh này không quá lo ngại vì vi rút rất khó lây qua đường hô hấp mà chủ yếu là qua tiếp xúc vết thương hở, dịch cơ thể…", vị này nói.

Để hạn chế khả năng lây nhiễm, tất cả các trường hợp tiếp xúc gần cần phải điều tra để kịp thời phát hiện bệnh và điều trị. Bên cạnh đó, cần tránh nhầm lẫn đậu mùa khỉ với các bệnh khác; không phải tất cả các trường hợp nổi hạch, sốt, phát ban… đều là bệnh đậu mùa khỉ, do đó nên sớm tới các cơ sở y tế để thăm khám.

Bác sĩ Huỳnh Thị Thúy Hoa (khoa nội Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM) cho biết thêm: Triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ và thủy đậu đều giống nhau, với các biểu hiện sốt, đau cơ, đau đầu, có sang thương ở da, niêm mạc (ban đầu xuất hiện hồng ban, sau đó đến sẩn, bóng nước và cuối cùng là đóng mày khô).

Điểm khác biệt giữa bệnh đậu mùa khỉ và thủy đậu là vị trí bóng nước, hạch, vết sẹo. Với bệnh đậu mùa khỉ thì bóng nước từ mặt rồi lan ra cơ thể, hạch sưng to, vết sẹo sâu; còn thủy đậu thì bóng nước từ thân lan ra, ít khi có hạch sưng to, vết sẹo nông.