Quan hệ ASEAN-Trung Quốc, Thủ tướng đề xuất ba định hướng chiến lược

Bước sang ngày làm việc thứ ba, cũng là ngày cuối cùng trong chuỗi Hội nghị Cấp cao ASEAN 47 và các Hội nghị Cấp cao liên quan, sáng ngày 28/10/2025 tại Kuala Lumpur, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng các nhà Lãnh đạo ASEAN và Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN-Trung Quốc lần thứ 28.

Trước Hội nghị Cấp cao, các nhà Lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã chứng kiến Lễ ký Nghị định thư nâng cấp Hiệp định Thương mại tự do ASEAN-Trung Quốc (ACFTA 3.0).

Tại Hội nghị, các nhà Lãnh đạo đánh giá quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện ASEAN-Trung Quốc là một trụ cột quan trọng, đóng góp vào bảo đảm hòa bình và ổn định ở khu vực, đồng thời cũng là một trong những mối quan hệ năng động và toàn diện nhất của ASEAN.

ASEAN và Trung Quốc hiện là đối tác thương mại hàng đầu của nhau, với tổng kim ngạch thương mại hai chiều đạt 772,4 tỷ USD và FDI từ Trung Quốc vào ASEAN đạt 19,3 tỷ USD năm 2024.

Các nhà Lãnh đạo khẳng định quyết tâm làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hai bên, thống nhất chọn năm 2026 là "Năm ASEAN-Trung Quốc" nhân kỷ niệm 5 năm thiết lập Đối tác Chiến lược toàn diện với nhiều hoạt động kỷ niệm phong phú và ý nghĩa.

Hai bên nhấn mạnh cần thúc đẩy hội nhập kinh tế sâu rộng, duy trì vai trò là động lực tăng trưởng ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có việc sớm phê chuẩn và triển khai hiệu quả ACFTA 3.0, tạo nền tảng thúc đẩy liên kết kinh tế, thương mại, đầu tư chất lượng cao, kết nối chuỗi công nghiệp và cung ứng khu vực.

Hội nghị đánh giá cao kết quả triển khai Kế hoạch hành động 2021-2025 và yêu cầu sớm triển khai Kế hoạch hành động 2026-2030; nhất trí đẩy mạnh hơn nữa các động lực tăng trưởng mới như chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, khoa học, công nghệ, chuyển đổi năng lượng, kinh tế xanh, hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp, tăng cường kết nối hạ tầng, thể chế, doanh nghiệp, giao lưu nhân dân.

Hội nghị tái khẳng định vai trò và giá trị của chủ nghĩa đa phương trong duy trì và củng cố môi trường hòa bình, an ninh và ổn định. Nhấn mạnh ASEAN và Trung Quốc cùng chia sẻ lợi ích và trách nhiệm chung trong xây dựng Biển Đông hòa bình, ổn định, tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác phát triển, các nhà Lãnh đạo cam kết tiếp tục thúc đẩy đối thoại, xây dựng lòng tin, giải quyết hòa bình các khác biệt và tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982, thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố DOC và nỗ lực sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử (COC) hiệu lực, thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982.

Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường nhấn mạnh hai bên cần tiếp tục tăng cường lòng tin chiến lược chung, thúc đẩy các lĩnh vực hợp tác chiến lược có chung lợi ích, trong đó đề xuất lập Học viện Số ASEAN-Trung Quốc, và kết nối người dân nhằm tăng cường hiểu biết và hữu nghị.

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chúc mừng Trung Quốc kỷ niệm 80 năm chiến thắng phát xít, cột mốc lịch sử nhắc nhở chúng ta về hậu quả tàn khốc của chiến tranh và giá trị vĩnh cửu của một nền hòa bình bền vững.

Trên tinh thần đoàn kết là sức mạnh, hợp tác mang lại lợi ích chung, đối thoại, chia sẻ để hiểu nhau hơn, Thủ tướng Chính phủ đề xuất ba định hướng chiến lược nhằm thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ ASEAN-Trung Quốc thời gian tới.

Thứ nhất, Thủ tướng Chính phủ đề nghị tăng cường kết nối thông minh, bao trùm và bền vững, trong đó cần triển khai hiệu quả ACFTA 3.0, phát triển hệ thống hạ tầng kết nối ASEAN-Trung Quốc theo hướng hiện đại, xanh và bền vững, tập trung vào mạng lưới đường sắt cao tốc, cảng biển xanh, sân bay tiết kiệm năng lượng, mở rộng hệ thống cửa khẩu thông minh, số hóa quy trình logistics và quản lý xuất nhập cảnh để thúc đẩy giao thương và giao lưu nhân dân; tăng cường kết nối các đô thị thông minh, chia sẻ công nghệ quản trị số, quản trị AI và giải pháp năng lượng tái tạo trong quy hoạch phát triển đô thị.

Thứ hai, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh tầm quan trọng của tăng cường đổi mới sáng tạo, tạo động lực mới cho đột phá tăng trưởng; ủng hộ hai bên xây dựng Chương trình Hành động Đối tác gần gũi hơn về Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo cho tương lai ASEAN-Trung Quốc (2026-2030); đề xuất thành lập mạng lưới đổi mới sáng tạo, viện nghiên cứu và phòng thí nghiệm chung; tổ chức diễn đàn thường niên về công nghệ xanh và chuyển đổi số; tăng cường đào tạo nguồn nhân lực công nghệ chất lượng cao; tăng cường giao lưu nhân dân, giới trẻ và du lịch văn hóa.

Thứ ba, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định việc củng cố lòng tin chiến lược, duy trì hòa bình và ổn định khu vực là điều kiện tiên quyết cho phát triển bền vững, bao trùm; ASEAN và Trung Quốc cần xây dựng Biển Đông thành vùng biển hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển, triển khai đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố DOC; sớm đạt được Bộ Quy tắc COC hiệu lực, thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, và hài hòa lợi ích chính đáng của các bên.

Trước đó, tối 27/10, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng Lãnh đạo các nước ASEAN và Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres đã tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN- Liên Hợp Quốc lần thứ 15.

Tại cuộc họp này, các nhà Lãnh đạo ASEAN nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của quan hệ ASEAN-Liên Hợp Quốc đồng thời cùng Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc cam kết tiếp tục ủng hộ chủ nghĩa đa phương, tuân thủ luật pháp quốc tế, thúc đẩy trật tự quốc tế dựa trên luật lệ. Hai bên nhất trí tăng cường quan hệ Đối tác Toàn diện ASEAN – Liên Hợp Quốc theo hướng hành động và bổ trợ cho các chiến lược phát triển của nhau, như Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 và các Chiến lược triển khai, Tầm nhìn ASEAN về lương thực, nông nghiệp và rừng đến năm 2045, Văn kiện vì Tương lai, Chương trình nghị sự 2030 về Phát triển bền vững, Thỏa thuận số toàn cầu.

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề xuất ba trọng tâm hợp tác nhằm làm sâu sắc hơn nữa hợp tác giữa ASEAN và Liên Hợp Quốc.

Thứ nhất, thúc đẩy chủ nghĩa đa phương hiệu quả và tuân thủ luật pháp quốc tế, xác định đối thoại và hợp tác là công cụ then chốt để ngăn ngừa, giải quyết hòa bình các tranh chấp; đề nghị Liên Hợp Quốc chia sẻ kinh nghiệm, kỹ năng trong ngoại giao phòng ngừa, hỗ trợ ASEAN thiết lập các cơ chế cảnh báo sớm, ngăn ngừa xung đột và quản lý khủng hoảng.

Thứ hai, xây dựng và đổi mới hệ thống quản trị thích ứng với thời đại mới; thúc đẩy các động lực tăng trưởng xanh, số, hợp tác trong trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng, quản trị dữ liệu, thương mại đa phương, hướng tới phát triển gắn kết, bao trùm và có trách nhiệm.

Thứ ba, bảo đảm an sinh toàn diện, lấy con người làm trung tâm của phát triển; thúc đẩy tăng trưởng xanh, chuyển đổi công bằng, thu hẹp khoảng cách phát triển; huy động nguồn lực đa dạng cho chuyển đổi xanh, số, thích ứng khí hậu, và an sinh một cách công bằng, bao trùm và hiệu quả; triển khai các cam kết toàn cầu như Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs), Văn kiện vì Tương lai và Thỏa thuận số Toàn cầu.

Thủ tướng Phạm Minh Chính bắt đầu các hoạt động tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 47