Quảng Nam: Nguyên nhân gây sạt lở tại Trà Leng

Đây là khu vực có tổ hợp rất nhiều bất lợi về địa hình dốc, phân cắt mạnh nên hình thành một khe suối hẹp hình chữ V, có độ dốc từ 30-45 độ; 2 vách bên khe suối có cấu tạo nền đất bở rời, nằm trên nền đá gốc nên dễ gây sạt trượt. Ngoài ra, trong thời gian qua mưa kéo dài, từ ngày 6 đến 22.10 (hơn 16 ngày), đất bị bão hòa hết và khi gặp trận mưa lớn ngày 27-28/10 (bão số 9) với gần 180mm thì đất như một khối bùn lỏng, sạt lở lao nhanh xuống phía dưới tạo ra trận lũ quét kéo theo đất đá, cây cối chắn ngang cống thoát nước dẫn tới dòng bùn đá đã chuyển hướng sang bờ phải lao vào khu dân cư, cuốn đi tất cả trên đường đi của nó, tạo ra thảm họa sạt lở.

Hiện trường vụ sạt lở đất tại thôn 1, xã Trà Leng, huyện Nam Trà My. Ảnh: Viện Khoa học thủy lợi miền Trung và Tây Nguyên

Do đó, nguy cơ sạt lở đất càng nghiêm trọng. Giải pháp trước mắt để khắc phục vấn đề này, theo Viện địa phương cần rà soát ngay các khu vực có nguy cơ sạt lở đất cao theo khuyến cáo của các cơ quan chuyên môn. Đồng thời, theo dõi dự báo mưa của đài khí tượng thủy văn để di dời dân đến nơi an toàn.

Đồng thời, người dân cần chủ động quan sát, khi thấy các dấu hiệu bất thường như: Nứt đất, nứt nhà, cây nghiêng, nước chảy sườn đồi chuyển màu…, phải báo cáo ngay chính quyền và thực hiện theo hướng dẫn của chính quyền.

Theo kết quả nghiên cứu của Viện Khoa học Thủy lợi miền Trung và Tây Nguyên thì huyện Nam Trà My có khoảng 15 điểm nguy cơ cao tập trung tại các xã Trà Leng, Trà Vân, Trà Mai, Trà Don… Huyện Bắc Trà My có khoảng 30 điểm nguy cơ cao tập trung tại thị trấn Trà My, xã Trà Bui, Trà Sơn, Trà Giáp, Trà Giác. Huyện Phước Sơn có khoảng 13 điểm nguy cơ cao tập trung tại thị trấn Khâm Đức, xã Phước Lộc, Phước Thành, Phước Xuân. Huyện Tây Giang có một số điểm nguy cơ cao tập trung tại các xã A Tiêng, A Vương, Ch’ơm, Lăng, Dang, Bha Lêê.

Về giải pháp lâu dài, Viện Khoa học Thủy lợi miền Trung và Tây Nguyên kiến nghị cần xây dựng bản đồ cảnh báo nguy cơ sạt lở đất tới cấp huyện tỷ lệ 1/5.000 và cấp xã (tỷ lệ 1/1.000 – 1/2.000) và phổ biến tới chính quyền cấp xã, thôn và người dân biết.

Hiện nay, viện đã xây dựng bản đồ cảnh báo nguy cơ sạt lở đất cho 3 huyện (Nam Trà My, Bắc Trà My, Phước Sơn) với tỷ lệ 1/50.000 và toàn tỉnh 1/100.000. Bên cạnh đó, tổ chức tập huấn, hướng dẫn người dân kỹ năng nhận biết về phòng chống thiên tai (PCTT) nói chung và sạt lở đất nói riêng. Đặc biệt cần phải đưa các kiến thức về PCTT vào chương trình giáo dục phổ thông.

Cần rà soát, quy hoạch bố trí lại dân cư, cơ sở hạ tầng (đặc biệt là đường giao thông, cống thoát nước phải đủ khẩu độ thoát được lũ lớn) an toàn trước thiên tai. Cần xây dựng những khu nhà PCTT có kết cấu đảm bảo để người dân có thể tránh trú trong những thời điểm mưa bão, có nguy cơ sạt lở đất.

Cần xây dựng hệ thống cảnh báo sạt lở đất tại các khu vực dân cư có nguy cơ cao. Tăng mật độ trạm đo mưa tự động để nâng cao công tác cảnh báo chính xác hơn. Đồng thời cần rà soát và đánh giá để đưa ra tỷ lệ các loại rừng trồng, rừng tự nhiên cũng như phương thức khai thác hợp lý để nâng cao chất lượng thảm phủ rừng nhằm hạn chế tối đa các nguy cơ gia tăng lũ lụt, sạt lở đất và lũ quét. Bởi rừng có vai trò hết sức quan trọng trong điều hòa dòng chảy mặt, dòng chảy ngầm cũng như ổn định của các mái dốc sườn đồi.

Minh Châu