Quế Võ (Bắc Ninh): Thực trạng và tác động đến môi trường của các bến bãi trong mùa mưa bão

Theo quy định, từ ngày 15/6 đến 31/10 hằng năm, các địa phương nghiêm cấm hoạt động tập kết vật liệu xây dựng lên bãi sông và hạ thấp độ cao bãi tập kết, di chuyển toàn bộ vật tư, vật liệu máy móc, thiết bị ra khỏi khu vực bãi sông và ven đê nhằm tránh tác động xấu tới môi trường và hệ thống đê điều, bảo đảm ổn định dòng chảy trong mùa mưa bão. Tuy nhiên, trên địa bàn thị xã Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh vẫn còn nhiều bến bãi chưa chấp hành quy định trên. Hoạt động của các bến bãi này đã gây những tác động xấu đến môi trường, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân.

Để nâng cao hiệu quả của chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng trong công tác quản lý các bến bãi trong mùa mưa lũ, Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống - Moitruong.net.vn đã tìm hiểu, thu thập thông tin tại nhiều địa phương để thực hiện chuyên đề “Thực trạng và tác động đến môi trường của các bến bãi trong mùa mưa bão”. Với mục đích đưa ra những cái nhìn khách quan, đánh giá về tình hình thực tế đang diễn ra, đề xuất những giải pháp, quản lý hoạt động của các bến bãi trong mùa mưa bão.

Trong quá trình triển khai chuyên đề, tìm hiểu, thu thập thông tin phóng viên (PV) Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống - Moitruong.net.vn nhận được nhiều ý kiến của người dân thôn Phú Vân, xã Đức Long, thị xã Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh về các bến bãi tập kết vật liệu xây dựng, than, tro xỉ hoạt động gây bụi bặm, ảnh hưởng không nhỏ tới môi trường, cuộc sống người dân nơi đây.

Nỗi khổ của người dân

Theo tìm hiểu, thị xã Quế Võ hiện có 26 bến bãi tập kết, kinh doanh vật liệu xây dựng. Trước thực trạng các bến bãi lén lút hoạt động trong mùa mưa bão, gây ảnh hưởng đến hệ thống đê điều và hành lang thoát lũ, ngày 17/7/2023, UBND thị xã Quế Võ đã ban hành văn bản yêu cầu đóng cửa toàn bộ các bến bãi tập kết vật liệu xây dựng trên địa bàn đến hết tháng 10/2023.

Cô B.T.Q, người dân thôn Phú Vân bức xúc cho biết: Bẩn lắm, từ sáng đến tối không một lúc nào dám mở cửa, đóng cửa suốt ngày, nếu ở kia giông bụi xỉ than nó ào vào nhà đen sì, chân đen còn hơn đi ở ngoài đất. Bụi than bám ở lá cây, mưa xuống bụi than trút ở cây xoài xuống một lượt dày đen sì. Các cháu đi học đường lúc nào cũng mù mịt hết, trẻ con đi học bẩn chưa từng thấy luôn nhà cô lau chùi suốt ngày, rửa sân suốt ngày, không ngày nào không rửa. Nó bụi bẩn không phải là cái gì to mà chỉ nhỏ tí li ti đen sì, đen sịt hết sân. Chỉ có quán mở cửa thôi, nhà lúc nào cũng đóng cửa. Nguyên nhân gây ra tình trạng bụi này là từ cảng sỉ ngoài bãi. Giờ người ta còn đang tính mở rộng thêm nữa này.

"Sân nếu không bắn tôn thì không thể chịu được. Xe chạy rầm rập suốt ngày cả ngày cả tối. Dân đây khổ lắm, nhiều hôm chiều tối bảo mở cửa ra cho thoáng, trong nhà như cái hầm nhưng không dám mở ra, mở ra bụi nó bay vào nhà không kịp đóng cửa. Hôm nào nắng học sinh đi bụi mù, không nhìn thấy gì. Tôi mong muốn các bãi không làm nữa cho dân đỡ khổ, dẹp nó đi thì tốt vì nó gần dân quá, hẳn nó làm xa dân thì được đây nó quanh dân ảnh hưởng đến môi trường nhiều quá, mai kia đời mình còn đến đời con cháu sau về sau này khổ, ví dụ người ta trồng cây, đất hoa màu thì được", cô Q chia sẻ.

Bà N.T.K, người dân thôn Phú Vân cho biết: Bụi lắm mà ở đây không ai dám nói, mưa xuống nước đen sì, đống than ngay trước mặt làm gì không bụi, họ làm suốt ngày, xúc than nhưng không ai dám nói. Để hạn chế bụi thì chỉ có dời đống than này đi chỗ khác nếu cứ để hoạt động thế này thì bụi lắm.

Cùng nỗi trăn trở, ông N.V.B thôn Phú Vân cho hay: Cảng than, xỉ than ở đây bụi lắm, nhất là của nhà Dũng và Duyên. Họ hoạt động ảnh hưởng bụi bặm lắm, trời mưa bụi xỉ than từ cây cối, mái nhà rơi xuống dày đặc, đen sì, đề nghị môi trường về xử lý chứ chả biết kêu ai bây giờ. Mong muốn chính quyền địa phương đẩy hết cảng than đi để dân ở đây sống thanh bình, sạch sẽ.

Cam kết một đằng, thực hiện một nẻo

Nhằm tìm hiểu về việc hoạt động của 2 bến bãi trên có được các cơ quan chức năng cấp phép theo quy định cũng như công tác kiểm tra, quản lý nhà nước của UBND xã Đức Long đối với bến bãi, ngày 7/7/2023 PV đã có buổi làm việc với UBND xã Đức Long.

Trao đổi với PV ông Trần Hữu Sáng – Cán bộ địa chính xã Đức Long cho biết: Tại thôn Phú Vân có bãi tập kết vật liệu xây dựng, than, xỉ than của công ty TNHH Hải Đăng Bắc Ninh và công ty TNHH sản xuất dịch vụ vận tải Đức Long. Công ty Đức Long đã được UBND tỉnh cấp phép, có hồ sơ giao đất. Công ty Hải Đăng đang tiến hành làm thủ tục xin cấp phép nhưng chưa được UBND tỉnh phê duyệt. Khi phát hiện sự việc UBND xã đã báo cáo UBND huyện ban hành quyết định xử phạt công ty Hải Đăng về vấn đề xây dựng công trình và tập kết VLXD trái phép khoảng năm 2021, 2022. UBND xã đã nhiều lần có thông báo yêu cầu công ty Hải Đăng dừng hoạt động nhưng hiện tại đơn vị không chấp hành, vẫn hoạt động.

Hằng năm UBND xã đều có thông báo yêu cầu các bến bãi di chuyển trước mùa mưa lũ trước ngày 15/6/2023. Ngày mùng 5/7/2023 đoàn kiểm tra của UBND huyện đã kiểm tra các bến bãi tại thôn Phù Vân, hiện tại cơ bản vẫn còn tập kết VLXD, than, xỉ than trên bãi, đoàn kiểm tra đã yêu cầu chủ bến bãi di chuyển toàn bộ VLXD, than, xỉ than còn tồn đọng trong tuần này, đến thứ 2 (10/7/2023) UBND xã phải báo cáo với UBND huyện về vấn đề này, ông Sáng thông tin.

Được biết, tại biên bản kiểm tra ngày 5/7/2023 của phòng ban UBND huyện Quế Võ và UBND xã với công ty Đức Long do ông Trần Quang Duyên làm giám đốc đã ghi nhận: Công ty đang tập kết tro bay với khối lượng khoảng 3.000 tấn với chiều cao trên 3m. Đoàn kiểm tra đã yêu cầu công ty hạ thấp độ cao tập kết dưới 3m theo quy định. Ngoài ra, đoàn kiểm tra cũng ghi nhận phần mở rộng của công ty với diện tích hơn 1ha chưa có hồ sơ thuê đất.

Bên cạnh đó, đoàn kiểm tra cũng yêu cầu ông Duyên kí cam kết không vi phạm các quy định trong hoạt động khai thác, tập kết, vận chuyển VLXD và cát, sỏi, lòng sông.

Việc công ty Đức Long tự ý mở rộng diện tích hơn 1ha như trong biên bản kiểm tra đã được UBND thị xã Quế Võ xử lý?

Tại biên bản kiểm tra với công ty Hải Đăng do ông Ngô Minh Mẽ làm giám đốc, đoàn kiểm tra ghi nhận: Công ty chưa được UBND tỉnh cho thuê đất. Hiện tại công ty đang tập kết than (xít), cát, sỏi với khối lượng: than 3.000 tấn, cát 200m3, sỏi 100m3. Ngoài ra công ty còn xây dựng nhà điều hành, nhà ở, nhà ăn, nhà kho, mố cẩu băng tải.

Đoàn kiểm tra cũng yêu cầu ông Mẽ ký cam kết không vi phạm các quy định trong hoạt động khai thác, tập kết, vận chuyển VLXD và cát, sỏi, lòng sông.

Ông Nguyễn Thanh Sơn – Chủ tịch UBND xã Đức Long cho biết: Công ty Hải Đăng thuê đất bãi của người dân để tập kết VLXD, than, xỉ than chưa được cấp phép hoạt động là sai, trách nhiệm của UBND xã là lập biên bản vụ việc, mời các cơ quan chức năng về phối hợp kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính.

Để có thông tin chính xác về công tác quản lý nhà nước của UBND xã Đức Long, PV đã đề nghị UBND xã cung cấp các thông báo yêu cầu dừng hoạt động của UBND xã đối với 2 bến bãi trên. Tuy nhiên, ông Sáng cho biết vừa rồi đoàn kiểm tra của huyện cầm hết, sau buổi làm việc hôm nay tôi sẽ tìm lại và cung cấp cho PV sau. Tuy nhiên, sau rất nhiều lần liên hệ đến nay ông Sáng vẫn chưa cung cấp cho PV được bất kì hồ sơ gì.

Ngoài ra, khi được hỏi về trách nhiệm xử lý triệt để những vi phạm của công ty Hải Đăng khi hoạt động không phép nhiều năm, ông Sáng cho biết: UBND xã chỉ có trách nhiệm báo cáo của UBND huyện đề nghị yêu cầu dừng hoạt động, cái này phải cơ quan của huyện mới đủ thẩm quyền xử lý, cái này vượt thẩm quyền của xã.

Để thông tin đa chiều, khách quan PV đã phối hợp với UBND xã Đức Long ghi nhận hoạt động bến bãi của 2 đơn vị trên. Tuy nhiên, cả 2 lãnh đạo công ty đều không bố trí làm việc.

Ông Nguyễn Văn Du – nhân viên công ty Hải Đăng cho biết: Công ty hoạt động được khoảng 3 năm, công ty chuyên tập kết cát sỏi, than, xít. Công ty đang làm thủ tục để xin cấp phép về môi trường, đất đai, xây dựng. Thực tế hoạt động chưa được cấp phép là sai nhưng nghĩ sẽ xin cấp phép được nên cứ làm trước.

Ghi nhận tại bến bãi của công ty Hải Đăng vào những ngày tháng 7, tháng 8, khối lượng than, xít, vật liệu xây dựng tập kết trên bãi của công ty còn khá nhiều, máy móc nghiền, sàng than vẫn hoạt động hết công suất, xe ra vào tấp nập. Chất thải nguy hại được tập kết lẫn lộn, không được lưu giữ theo quy định. Các công trình nhà ở, bếp được xây dựng kiên cố ngay bãi sông, sát mép sông vẫn sừng sững tồn tại, thậm chí có công trình còn được xây dựng lấn ra cả lòng sông gây ảnh hưởng đến dòng chảy. Mỗi khi xe từ trong bến bãi lưu thông ra ngoài không được xịt rửa lốp, bụi bám vào lốp xe kéo dài cả chục mét gây bụi bặm.

Xung quanh khu vực sinh hoạt, bình gas được tập kết với số lượng nhiều gây tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ rất lớn. Nguy hiểm hơn cả, để thuận tiện cho công tác tiếp nhiên liệu công ty Hải Đăng còn lắp đặt cây dầu trái phép trong khu vực bến bãi.

Có thể thấy công ty Hải Đăng đang hoạt động với nhiều không: Không có quyết định xây dựng các công trình trên bến bãi, không hồ sơ về đất đai, không hồ sơ môi trường...thực trạng này đã diễn ra công khai nhiều năm nhưng đến nay vẫn chưa được các cơ quan chức năng thị xã Quế Võ và xã Đức Long xử lý triệt để.

Tại công ty Đức Long có bà Nguyễn Thị Xuân Phương – Kế toán công ty làm việc với PV, bà Phương cho biết: Công ty chuyên tập kết tro bay, xỉ than từ khoảng năm 2018. Công ty đã được UBND tỉnh cấp phép hoạt động và UBND thị xã Quế Võ phê duyệt kế hoạch Bảo vệ môi trường. Ngoài nước sạch, công ty đang dùng cả nước sông và nước giếng khoan để phục vụ rửa đường.

Được biết, ngày 30/9/2020 công ty Đức Long được UBND tỉnh cấp phép hoạt động trong phạm vi bãi sông tại vị trí K15+950+K16+150 đê Ba Xã, xã Đức Long. Quyết định cho phép công ty Đức Long được tập kết cát, sỏi và vật liệu với diện tích 7.000m2. Tại quyết định cũng nêu rất rõ: Tuyệt đối không được sử dụng xe có tải trọng lớn hơn 12 tấn để vận chuyển vật liệu đi lại trên đê. Chỉ được phép tập kết, bốc xúc, vận chuyển vật liệu trong thời gian từ 31/10 đến 15/6 hằng năm. Hết thời gian này phải giải tỏa toàn bộ lượng vật liệu trên bãi, hoàn trả lại hiện trạng để đảm bảo thoát lũ của lòng sông...

Quyết định đã nêu rõ là vậy nhưng khi PV hỏi chị Phương về các xe vận chuyển xỉ than, tro bay cho công ty có khối lượng bao nhiêu tấn, chị Phương cho biết: Các xe vận chuyển có khối lượng trên 30 tấn nhưng không đi trên đê mà đi đường gom phía dưới.

Tuy nhiên, thực tế PV vẫn ghi nhận hình ảnh các xe với trọng tải lớn, có dấu hiệu quá tải vận chuyển xỉ than, tro bay cho công ty Đức Long đi lại trên đê.

Có những xe vẫn đi đường gom phía dưới nhưng vẫn phải đi qua ngã ba đê ra đường liên xã rồi nhập vào quốc lộ. Tại ngã ba đê, bụi than từ các xe vận chuyển vật liệu cho bến bãi của công ty Đức Long và Hải Đăng bám vào kéo ra đường tạo thành một lớp bụi đen sì, kéo dài nhưng tại thời điểm PV có mặt không có bất kì đơn vị nào đứng ra quét dọn hay tưới nước.

Ghi nhận vào những ngày tháng 7, tháng 8 bãi tập kết xỉ than, tro bay của công ty Đức Long vẫn còn khối lượng rất lớn, từng đống xỉ than, tro bay được tập kết cao như những ngọn núi lô nhô. Dây chuyền nghiền sàng tro bay, xỉ than cũng được công ty lắp đặt ở phía đê. Các xe chở VLXD đầy ắp không được che chắn vẫn chạy trên đê.

Chất thải nguy hại cũng không được công ty Đức Long thu gom, lưu giữ đúng quy định. Tại đây, công ty cũng đang khai thác 2 giếng khoan không phép để phục vụ hoạt động của bến bãi.

Ngày 9/2/2018 UBND thị xã Quế Võ cấp Giấy xác nhận đăng ký kế hoạch Bảo vệ Môi trường của dự án “Bãi tập kết xỉ than, cát, đá, sỏi lòng sông và vật liệu xây dựng” cho công ty Đức Long. Thế nhưng tại quyết định cấp phép hoạt động trong phạm vi bãi sông của UBND tỉnh Bắc Ninh chỉ cho phép công ty Đức Long được tập kết cát, sỏi và vật liệu, không cho phép tập kết xỉ than. Vậy, việc công ty Đức Long đang tập kết tro bay, xỉ than có đúng với quyết định của UBND tỉnh Bắc Ninh? Câu hỏi này xin được gửi tới các cơ quan chức năng tỉnh Bắc Ninh kiểm tra, làm rõ.

Trước thực trạng trên, để bảo đảm môi trường và an toàn cho hệ thống đê điều, phòng ngừa nguy cơ mất an toàn mùa mưa lũ, bảo vệ an toàn cuộc sống của nhân dân, UBND tỉnh Bắc Ninh cần nhanh chóng chỉ đạo lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động của công ty Đức Long và công ty Hải Đăng, kiên quyết giải tỏa bến bãi hoạt động không phép, thực hiện không đúng và đầy đủ các quyết định đã được cấp phép.

Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống – Moitruong.net.vn sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc.