Thu hút nguồn lực hỗ trợ Việt Nam chuyển đổi năng lượng công bằng

Tại hội thảo tham vấn “Dự thảo kế hoạch huy động nguồn lực thực hiện Tuyên bố chính trị thiết lập quan hệ Đối tác Chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP)” ngày 11/8, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành cho biết, Bộ TN&MT đã chủ trì, phối hợp với các Bộ/ngành liên quan xây dựng trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án triển khai Tuyên bố JETP.

Tuyên bố JETP đã được thông qua ngày 14/12/2022. Đây là nỗ lực chung của Việt Nam và Nhóm các đối tác quốc tế (IPG) bao gồm Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Vương quốc Anh, Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu, Đan Mạch và Na Uy sau hơn một năm đàm phán.

Việt Nam là nước thứ ba, sau Nam Phi và Indonesia thông qua Tuyên bố JETP với các nước trong và ngoài G7. Thực hiện Tuyên bố JETP, các đối tác quốc tế sẽ giúp Việt Nam hoàn thiện chính sách nhằm thu hút đầu tư vào chuyển đổi và nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, củng cố hạ tầng lưới điện, giáo dục và đào tạo nghề, huy động tham gia của khu vực tư nhân vào phát triển các trung tâm năng lượng tái tạo, lưu trữ, cất trữ và sử dụng carbon, sản xuất thiết bị và pin lưu trữ năng lượng, sản xuất hydrogen xanh và amoniac xanh, phát triển điện gió ngoài khơi…

Các đối tác cam kết huy động số tiền ban đầu 15,5 tỷ USD trong vòng 3 đến 5 năm tới để giải quyết nhu cầu chuyển đổi năng lượng công bằng của Việt Nam. Trong đó có 7,75 tỷ USD do Nhóm các đối tác quốc tế (Nhóm IPG) huy động với điều kiện vay hấp dẫn hơn so với thị trường vốn hiện tại; Liên minh tài chính Glasgow vì mục tiêu phát thải ròng bằng “0” (GFANZ) huy động ít nhất 7,75 tỷ USD tài chính tư nhân hỗ trợ trực tiếp cho các doanh nghiệp thông qua các khoản đầu tư của các tập đoàn, các doanh nghiệp quốc tế. Số tiền cho giai đoạn sau có thể cao hơn nếu Việt Nam sử dụng tốt các khoản huy động ban đầu và đáp ứng các điều kiện của các đối tác quốc tế và các định tế tài chính quốc tế. Cả IPG và GFANZ sẽ hợp tác chặt chẽ với Chính phủ Việt Nam để xác định các cơ hội triển khai tài chính một cách nhanh chóng.

Thông qua JETP, Việt Nam mong muốn sẽ tạo ra khuôn khổ hợp tác các đối tác quốc tế sẽ giúp Việt Nam hoàn thiện chính sách, chuyển giao công nghệ, hỗ trợ tài chính cho chuyển đổi năng lượng công bằng; thu hút đầu tư cho phát triển năng lượng tái tạo, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, nâng cấp hạ tầng lưới điện; phát triển các kỹ năng và năng lực cần thiết đối với chuyển đổi công bằng thông qua giáo dục và đào tạo nghề; tăng cường tham gia của khu vực tư nhân; phát triển trung tâm năng lượng tái tạo và hình thành ngành công nghiệp năng lượng tái tạo; thúc đẩy lưu trữ, cất trữ và sử dụng các-bon, sản xuất thiết bị và pin lưu trữ năng lượng, sản xuất hydrogen xanh, phát triển điện gió ngoài khơi.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành cho biết: "Để triển khai thực hiện Tuyên bố JETP, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan xây dựng trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án triển khai Tuyên bố JETP, trong đó xác định rõ quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ chủ yếu và phân công trách nhiệm cụ thể cho các Bộ, ngành, địa phương và các cơ quan, tổ chức có liên quan triển khai thực hiện."

Đề án đề ra 10 nhóm nhiệm vụ trọng tâm để các Bộ, ngành, địa phương triển khai thực hiện gồm: Hoàn thiện thể chế, chính sách thúc đẩy chuyển đổi năng lượng; Thúc đẩy chuyển đổi điện than sang năng lượng sạch; Phát triển hệ sinh thái công nghiệp và dịch vụ về năng lượng tái tạo; Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; (5) Nâng cấp hệ thống truyền tải và phân phối điện, đẩy nhanh lộ trình xây dựng lưới điện thông minh và phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng; Chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí nhà kính của ngành giao thông vận tải; Đổi mới sáng tạo, phát triển và chuyển giao công nghệ; Bảo đảm công bằng trong chuyển đổi năng lượng; Truyền thông, nâng cao nhận thức và Thúc đẩy hợp tác quốc tế về chuyển đổi năng lượng công bằng.

Về phía đối tác, đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam - bà Ramla Khalidi khẳng định thành công của Việt Nam trong việc vạch ra lộ trình rõ ràng hướng tới một nền kinh tế xanh, carbon thấp và có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu không chỉ là điều cấp thiết đối với sự thịnh vượng của Việt Nam, mà còn là trường hợp thử nghiệm để chứng minh hiệu quả của hành động chung toàn cầu.

Trong vài tháng qua, UNDP đã hỗ trợ chuẩn bị Đề án JETP của Việt Nam và bản thảo số 0 của kế hoạch huy động nguồn lực.

“Chúng tôi rất mong sẽ nhận được hướng dẫn, đầu vào và ý kiến đóng góp từ các cơ quan Chính phủ liên quan, các thành viên IPG và các đối tác để lập ra được một kế hoạch toàn diện và khả thi để thực hiện trong 3-5 năm tới,” bà nói.

Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam cũng nhấn mạnh thành công của quá trình chuyển dịch năng lượng sẽ phụ thuộc vào khả năng huy động đủ nguồn tài chính.

Theo bà Ramla Khalidi, việc huy động ban đầu đối với nguồn tài chính 15,5 tỷ USD của các thành viên IPG và GFANZ rất đáng khích lệ, song đây mới chỉ là một phần nhỏ trong nhu cầu chuyển dịch năng lượng ở Việt Nam. Bởi, riêng các khoản đầu tư cần thiết để phát triển năng lượng đến năm 2030 đã cần nguồn vốn 135 tỷ USD.

“Vì thế, để xúc tác và mở khóa các nguồn lực, cải cách chính sách, giảm rủi ro và tài chính đổi mới sáng tạo sẽ giữ vai trò sống còn. Bước tiếp theo là cần thành lập và vận hành các Nhóm Công tác kỹ thuật tại các bộ chủ chốt, nhằm xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động của họ trong 3-5 năm tới,” bà Ramla Khalidi nói.

Về phía UNDP, bà Ramla Khalidi cam kết sẽ hợp tác chặt chẽ với tất cả các bộ chủ chốt của Chính phủ, các đồng chủ tịch và thành viên của IPG, GFANZ, khu vực tư nhân và các tổ chức phi chính phủ để đảm bảo thực hiện thành công JETP.