Cần làm rõ Công ty CP kim khí Tp. Hồ Chí Minh – VNSTEEL trong việc sử dụng đất có dấu hiệu sai mục đích ảnh hưởng tới môi trường

LTS. Thời gian qua, tình trạng các tổ chức, cá nhân được nhà nước giao đất, cho thuê đất một đằng nhưng lại sử dụng hoặc liên doanh, liên kết với đơn vị khác để sản xuất một nẻo diễn ra tại nhiều địa phương trên cả nước dẫn đến phá vỡ quy hoạch, gây khó khăn cho công tác quản lý về đất đai dẫn đến việc gây thất thu ngân sách nhà nước. Điều đáng nói, việc các đơn vị tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất để cho các doanh nghiệp khác ngành nghề thuê đã gây tác động tiêu cực đến môi trường, ảnh hưởng đến cuộc sống, sức khỏe của người dân.

Đất đai và môi trường là những vấn đề liên quan chặt chẽ, mật thiết đối với đời sống nhân dân, gắn với sự phát triển bền vững của đất nước. Điều 6 Luật đất đai 2013 quy định nguyên tắc sử dụng đất như sau: đúng quy định, kế hoạch sử dụng đất và đúng mục đích sử dụng đất, tiết kiệm, hiệu quả, bảo vệ môi trường và không làm tổn hại đến lợi ích chính đáng của người sử dụng đất xung quanh, người sử dụng đất thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình trong thời hạn sử dụng đất theo quy định của luật này và quy định khác của luật có liên quan."

Chính vì vậy, để nâng cao hiệu quả của chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng trong công tác quản lý đất đai, môi trường, Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống đã tìm hiểu, khảo sát, thu thập thông tin tại nhiều địa phương trên cả nước, trong đó có Tp. Hồ Chí Minh để thực hiện chuyên đề: “Tác động từ việc sử dụng đất sai mục đích đến môi trường”, với mục đích đưa ra những đánh giá về tình hình thực tế đang diễn ra, đề xuất những giải pháp, quản lý đất đai đảm bảo đúng các quy định của pháp luật, góp phần bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Công ty kim khí Tp. Hồ Chí Minh có thực hiện đúng Luật đất đai, Luật bảo vệ môi trường?

Trong quá trình triển khai triển khai chuyên đề, Phóng viên (PV) Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống - Moitruong.net.vn đã nhận được nhiều ý kiến ​​của người dân tại Khu phố 4, phường Linh Trung, Tp. Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh về việc Xí nghiệp kim khí số 5 Linh Trung (Kho kim khí Linh Trung) thuộc Công ty CP kim khí Tp. Hồ Chí Minh – VNSteel (Công ty kim khí Tp. HCM) liên doanh, liên kết với Công ty bê tông Mê Kông; công ty nhựa Thuận Phát Đạt cùng nhiều công ty với ngành nghề khác nhau. Trong quá trình hoạt động các công ty gây bụi, tiếng ồn, khí thải ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân xung quanh. Điều đáng nói, các công ty đang hoạt động tại Kho kim khí Linh Trung lại sát với khu dân cư đông đúc nên ngoài vấn đề môi trường thì vấn đề phòng chống cháy nổ của công ty cũng được người dân nơi đây hết sức lo lắng.

Chị Ng. H.D tại đường số 13 cho biết: Kho kim khí cho các công ty về hoạt động sản xuất lâu rồi, giờ như một cụm công nghiệp. Kho kim khí đất rộng không sử dụng hết nên liên kết với các công ty về sản xuất gây ô nhiễm môi trường. Đặc biệt, trạm trộn bê tông Mê Kông hoạt động suốt ngày đêm, thường xuyên xả thải, gây bụi bẩn, ồn ào, các xe bồn chở bê tông, đá, cát, xi măng ra vào liên tục ảnh hưởng đến cuộc sống người dân và các phương tiện mỗi khi lưu thông qua đây. Có nhiều hôm công ty cung cấp bê tông cho công trình đi lại nhiều đường sá không được tưới nước, quét dọn gây bụi mù mịt. Hơn nữa, hiện nay thành phố đang rất mạnh tay xử lý, yêu cầu các trạm trộn bê tông phải buộc di dời ra khỏi nội thành nhưng không hiểu vì sao bao nhiêu năm nay trạm trộn bê tông này vẫn hoạt động bình thường.

Theo người dân nơi đây, thực trạng Kho kim khí hiện nay hoạt động không hiệu quả, họ liên kết với nhiều công ty sản xuất các mặt hàng nhưng không liên quan gì đến kim khí cả. Đất để làm kho kim khí nhưng lại cho các công ty bê tông, nhựa, gỗ về sản xuất liệu có đúng trong hồ sơ môi trường hay không và đã được cơ quan chức năng cấp phép hay chưa?. Trong quá trình hoạt động các đơn vị phát sinh khí thải mùi khét, tiếng ồn, không biết công ty có đầu tư hệ thống xử lý môi trường hay không? Vấn đề sản xuất kinh doanh của công ty là rất tốt nhưng làm gì thì làm phải đúng quy định và hài hòa giữa môi trường và lợi ích người dân, phát triển sản xuất phải đi đôi với bảo vệ môi trường. Mong muốn của người dân nơi đây đó là lãnh đạo Tp. Hồ Chí Minh chỉ đạo các sở, ngành chức năng và Thành phố Thủ Đức tiến hành kiểm tra toàn diện về môi trường, đất đai, PCCC đối với Kho kim khí Linh Trung và các đơn vị đang hoạt động tại đây để phòng ngừa những tác động tiêu cực từ môi trường, cháy nổ đến cuộc sống người dân.

Trên đây là một trong nhiều ý kiến người dân về việc các đơn vị hoạt động trong kho Kim khí Linh Trung gây ô nhiễm môi trường và sử dụng đất có dấu hiệu sai mục đích của Công ty Kim khí Tp. Hồ Chí Minh. Vấn đề khai thác tài nguyên nước tại đây các đơn vị đã được cấp phép?. Tình trạng này đã diễn ra nhiều năm, lãnh đạo sở, ngành chức năng Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Thủ Đức có biết?.

Theo tìm hiểu trên trang Website của công ty, hiện nay Công ty Kim khí Tp. HCM với ngành nghề kinh doanh chủ yếu: Các sản phẩm về thép, xi măng và các vật liệu xây dựng khác..., dịch vụ gia công thép theo yêu cầu, dịch vụ văn phòng, kho bãi... hiện Công ty có 7 xí nghiệp thành viên, Kho kim khí Linh Trung là xí nghiệp kinh doanh kim khí số 5 với tổng diện tích: 64.020m2, cụ thể: diện tích nhà kho kín; 13.787m2; diện tích nhà xưởng: 6.264m2; diện tích bãi ngoài trời: 43.969m2. Với ngành nghề trên, tại Xí nghiệp kinh doanh kim khí số 5 tại Linh Trung, công ty có chức năng sản xuất bê tông, nhựa, gỗ… hay không?. Công ty đã được phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường/Giấy phép môi trường đối với ngành nghề hiện công ty đang liên kết?. Việc công ty kim khí Tp. HCM sử dụng đất có đúng thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình trong thời hạn sử dụng đất theo quy định của Luật đất đai 2013 và quy định khác của luật có liên quan?.

Theo ghi nhận của Phóng viên Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống đi dọc đường 13 hướng từ nghĩa trang thành phố về đường Kha Vạn Cân bên tay trái là loạt nhà xưởng, được xây bằng nhà khung thép tiền chế, tại đây chúng tôi chứng kiến các xe chở cát đá, xe bồn bê tông với thương hiệu Mê Kông ra vào nườm nượp kéo theo bụi bẩn ra đường 13 tạo thành vệt trắng xóa. Phía bên trong là trạm trộn bê tông với 05 xilo, theo quan sát đường từ trong trạm trộn nối với đường 13 có hiện tượng xuống cấp, không được công nhân tưới nước và quét dọn kịp thời khiến bụi bẩn ảnh hưởng đến môi trường, cuộc sống người dân và các phương tiện lưu thông qua cung đường này. Tiếp tục đi vào bên trong Kho kim khí Linh Trung là những nhà xưởng được các công ty nhựa, sản xuất gỗ, cơ khí hoạt động rất nhộn nhịp.

Tại công ty gỗ trong quá trình hoạt động công nhân đem sản phẩm ra ngoài môi trường để phun sơn, không được trang bị đầy đủ bảo hộ lao động theo quy định. Tiếp ngay kế bên là những công ty gia công cơ khí, tiếng máy cắt, dập phát sinh tiếng ồn. Ngoài ra, chất thải nguy hại: hộp sơn thải, cặn sắt, giẻ lau dính dầu thay vì phải thu gom, phân loại lưu giữ theo quy định, thì tại đây những chất thải này được các công ty bỏ ngỏ, vứt ngoài môi trường.

Để thông tin khách quan, đa chiều, PV đã có buổi làm việc với bà Lê Thị Nguyệt – Phó Tổng giám đốc, Công ty CP kim khí Tp. HCM, thay vì phối hợp làm việc và cung cấp thông tin, hồ sơ về môi trường, tài nguyên theo quy định, tại buổi làm việc bà Nguyệt không cung cấp và thông tin đầy đủ những nội dung báo chí quan tâm và không tạo điều kiện phối hợp với PV đi ghi nhận thực tế tại Kho kim khí Linh Trung. Trong khi trước đó, PV đã gửi nội dung làm việc cụ thể tới công ty.

Tại buổi làm việc bà Nguyệt luôn cho rằng, Công ty hoạt động đúng theo chức năng ghi trong giấy phép đăng ký kinh doanh, trong quá trình hoạt động công ty đã đóng các tiền thuê đất, khai báo các khoản thu nhập và đóng thuế, Công ty kim khí Tp. HCM sử dụng đất đúng mục đích việc này đã được các cơ quan quản lý nhà nước kiểm tra chứng nhận, cụ thể Thanh tra thành phố Hồ Chí Minh, Sở Tài Chính, Sở Tài nguyên và Môi trường, Tổng công ty thép Việt Nam kiểm tra và xác nhận, liên quan đến vấn đề phản ánh phường Linh Trung và công ty chưa nhận được phản ánh về môi trường hoạt động của công ty kim khí.

Khi PV đặt câu hỏi chức năng của Kho kim khí Linh Trung hiện nay để làm kho và có được phép sản xuất?. Bà Nguyệt cho biết: hiện nay công ty được phép sản xuất và kinh doanh kim khí, tuy nhiên khi PV phân tích việc công ty làm kho, sản xuất đã được được UBND thành phố Hồ Chí Minh, Sở Tài nguyên và Môi trường phê duyệt bổ sung báo cáo đánh giá tác động môi trường/Giấy phép môi trường đối với hạng mục trạm trộn bê tông, sản xuất nhựa, sản xuất đồ gỗ… hay chưa? Bà Nguyệt tiếp tục khẳng định: công ty được phép sản xuất và kinh doanh kim khí.

Để minh chứng việc công ty kim khí Tp. HCM đã được cơ quan chức năng cấp phép về môi trường đối với các hạng mục trạm trộn bê tông, công ty sản xuất gỗ, nhựa… PV đề nghị bà Nguyệt cung cấp quyết định Phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường/Giấy phép môi trường và hợp đồng thuê đất. Bà Nguyệt lý giải: công ty chỉ cung cấp hồ sơ cho các đơn vị quản lý chức năng nhà nước theo thẩm quyền, hằng năm Sở TNMT, Sở Tài Chính vẫn kiểm tra công ty, gần đây nhất tháng 11/2022 đoàn Sở Tài Chính, Sở TNMT, thanh tra Thành phố… có đến kiểm tra công ty và không phát hiện sai phạm và chấp hành theo đúng quy định của nhà nước, công ty chưa bao giờ bị xử phạt về môi trường, công ty đang thực hiện và tuân thủ theo đúng quy định của Luật bảo vệ môi trường, luôn chấp hành đúng định của nhà nước, không phát sinh các chất thải ra môi trường. Hằng năm, công ty đều quan trắc đo kiểm môi trường.

Cũng theo đại diện Công ty kim khí Tp. HCM cho biết, hiện nay đất của Kho kim khí Linh Trung trong quy hoạch để làm trường học, ngay cả thành phố Thủ Đức giờ vẫn để lửng không biết bao giờ triển khai và lấy lúc nào, công ty đang ký hơp đồng 01 năm đối với các đơn vị trong Kho kim khí Linh Trung, có đơn vị chỉ kí 06 tháng, đến 31/12 hằng năm là hết hạn hợp đồng.

Trao đổi với PV về tình trạng các tổ chức, cá nhân được cho thuê đất một đằng nhưng lại sản xuất một nẻo, PGS.TS Bùi Thị An – Nguyên Đại biểu Quốc hội khóa XIII, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng cho biết: Việc sử dụng đất sai mục đích là vi phạm pháp luật, bất kể đấy là tổ chức hay cá nhân. Cơ quan quản lý cấp trên phải rà soát xem đơn vị vi phạm quy hoạch sai mục đích đến mức nào nếu mà sai đến mức không thể chấp nhận được thì phải xử lý, xử lý đến cùng. Hoặc bắt trả lại nguyên trạng hoặc phải có giải pháp xử lý thật triệt để nếu không sẽ tạo thành thói quen cứ sử dụng đất sai mục đích.

Sử dụng đất sai mục đích là sẽ ảnh hưởng đến môi trường bởi trước khi xây dựng bất kì dự án nào là đều phải có đánh giá tác động môi trường, bởi mục đích anh xin làm gì thì lại có đánh giá tác động môi trường theo hướng đấy chứ không phải đánh giá tác động môi trường theo cái anh vi phạm. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã có hiệu lực từ 01/01/2022 cho nên bây giờ phải xem là họ vi phạm đến đâu thì xử lý đến đấy. Việc này cơ quan quản lý phải vào cuộc ngay để đánh giá, sau khi kiểm tra, đánh giá phải công bố công khai những kết luận của mình đề nghị có giải pháp kèm theo xử lý luôn, công khai minh bạch trên các phương tiện thông tin đại chúng. Cái này mà để thì thành nhờn luật, một cái thói quen cứ xin một đằng, làm một nẻo. Chính quyền địa phương phải có trách nhiệm quản lý, giám sát, công ty triển khai hoạt động sản xuất thấy sai phạm thì phải có trách nhiệm báo cáo lên cấp thẩm quyền xử lý, bà An cho hay.

Bao giờ được giải quyết dứt điểm?

Để làm rõ thông tin của người dân cũng như công tác kiểm tra, quản lý Nhà nước của UBND Phường Linh Trung và UBND Thành phố Thủ Đức đối với công ty CP kim khí Tp. HCM.

Ngày 10/5/2023, PV gửi giấy giới thiệu, nội dung làm việc cụ thể tới UBND phường Linh Trung để làm việc, tuy nhiên sau nhiều lần liên hệ đến nay hơn 03 tháng trôi qua, UBND phường Linh Trung không phản hồi, phối hợp làm việc và cung cấp thông tin cho báo chí theo quy định.

Tiếp tục tìm hiểu về công tác quản lý nhà nước, đặc biệt công tác kiểm tra, xử lý theo thẩm quyền về đất đai, môi trường, tài nguyên của UBND Thành phố Thủ Đức đối với Kho kim khí Linh Trung thuộc Công ty Kim khí Thành phố Hồ Chí Minh. Trao đổi với phóng viên Môi trường và Cuộc sống, bà Lê Thị Phương – Phó Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Thủ Đức cho biết: việc phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường đối với kho kim khí Linh Trung thuộc công ty kim khí Tp. HCM thuộc thẩm quyền Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh, UBND thành phố Thủ Đức không nhận được hồ sơ đăng đăng ký kế hoạch bảo vệ môi trường của Công ty kim khí. Đối với những chương trình lớn này thuộc thẩm quyền Thành phố Hồ Chí Minh, đến thời điểm hiện nay UBND thành phố Thủ Đức không nhận được hồ sơ giấy phép môi trường của công ty. Qua thông tin kiểm tra, từ 2020 đến nay UBND thành phố Thủ Đức không nhận được thông tin liên quan đến công tác quan trắc môi trường của Công ty kim khí. Các sở, ngành chức năng của thành phố có kiểm tra công ty về môi trường, đất đai hay không, từ năm 2020 đến nay thành phố Thủ Đức không nhận được lịch kiểm tra của các sở, ban ngành cơ quan cấp trên đối với việc thanh tra, kiểm tra đối với Công ty này. Trong các kế hoạch kiểm tra hằng năm của UBND thành phố Thủ Đức từ khi thành lập đến nay chưa có tên đơn vị này trong danh sách kiểm tra chuyên ngành định kỳ. Từ 2020 UBND Thành phố không có thông tin về quyết định xử phạt bảo vệ môi trường, đất đai, tài nguyên, PCCC đối với công ty kim khí. Hợp đồng thuê đất, và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thẩm quyền cấp giấy thuộc UBND thành phố Hồ Chí Minh và Sở Tài nguyên và Môi trường. Giấy phép khai thác nước dưới đất, thành phố Thủ Đức không cấp phép khai thác cho công ty này cũng như giấy phép xả thải và không nhận được hồ sơ đề nghị cấp phép của công ty, giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường không thuộc thẩm quyền của thành phố Thủ Đức.

Liên quan đến Kho kim khí Linh Trung có chức năng sản xuất bê tông, gỗ, nhựa… hay không? Bà Lê Thị Phương lý giải: liên quan đến giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được UBND thành phố Hồ Chí Minh cấp trong trường hợp cho thuê, sẽ có nội dung thể hiện mục đích sử dụng đất trong đó, với nội dung đó PV cần liên hệ sở Tài nguyên và Môi trường để xin trích lục thông tin và làm việc với Công ty kim khí đề nghị công ty cung cấp đối với nội dung này. Vì khi UBND thành phố Thủ Đức nhận được thông tin từ báo chí, Thành phố không có cơ sở mời công ty lên để cung cấp thông tin, trừ khi đơn vị này nằm trong danh sách thanh, kiểm tra đột xuất hay trong danh sách thanh tra của các cơ quan cấp trên, khi đó thành phố sẽ có hồ sơ lưu. Theo danh sách rà soát mã số thuế hiện có 07 đơn vị đăng ký mã số thuế hoạt động tại Kho kim khí Linh Trung, nội dung cụ thể, những đơn vị nào, đăng ký ra sao phóng viên cần làm việc trực tiếp với UBND phường và công ty.

Cũng theo bà Phương, UBND thành phố Thủ Đức xin được tiếp nhận thông tin mà Tạp chí đã cung cấp và rất cảm ơn thông tin từ tòa soạn đã giúp phía cơ quan quản lý nhà nước có thông tin đối với hoạt động gây ô nhiễm môi trường và sử dụng đất sai mục đích hay không, để từ đó phía cơ quan quản lý nhà nước có động thái chủ động làm việc với đơn vị đề nghị đơn vị cung cấp thông tin, hồ sơ liên quan để có cơ sở xử lý các hành vi sử dụng đất không đúng mục đích hoặc vi phạm pháp luật về môi trường nếu đúng như phản ánh của người dân.

Sau buổi làm việc với PV (ngày 01/6) UBND thành phố Thủ Đức sẽ có kế hoạch trực tiếp mời làm việc với công ty CP kim khí Tp. HCM đề nghị cung cấp các nội dung giấy tờ pháp lý cụ thể để có cơ sở xác định thông tin của báo chí, trong trường hợp có vi phạm UBND thành phố sẽ xử lý trong trường hợp thuộc thẩm quyền, và trường hợp vượt thẩm quyền chúng tôi sẽ báo cáo lên UBND thành phố Hồ Chí Minh để xử lý theo quy định, bà Phương cho biết thêm.

Trao đổi với PV ngày 10/8, theo Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Thủ Đức cho biết đã mời đơn vị lên làm việc và đơn vị chưa cung cấp đủ tài liệu theo yêu cầu của Thành phố tại biên bản làm việc và phòng có văn bản đôn đốc nhắc nhở đề nghị công ty trong vòng 07 ngày phải cung cấp thông tin, hồ sơ nhưng đến nay công ty chưa cung cấp. Thành phố đang cử đơn vị chức năng xuống làm việc tập hợp thông tin với UBND phường Linh Trung lần nữa và đề xuất thành lập đoàn kiểm tra đột xuất, đơn vị này nếu không hợp tác.

Để có thông tin khách quan, chính xác về việc Kho kim khí Linh Trung thuộc Công ty kim khí Tp. HCM thực hiện Luật bảo vệ môi trường, đất đai, đặc biệt công tác thanh, kiểm tra đối với đơn vị này,  ngày 31/5/2023, Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống đã có công văn gửi Lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường. Tuy nhiên, đến nay, sau nhiều lần PV liên hệ làm việc nhưng tòa soạn chưa nhận được sự phối hợp làm việc từ phía lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường Tp. Hồ Chí Minh. Vậy, đến bao giờ Sở Tài nguyên và Môi trường mới làm việc cung cấp thông tin cho báo chí?. Theo Nghị định 09/2017/NĐ-CP về quy chế phát ngôn và Luật báo chí, lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường đã thực hiện theo đúng quy định?.

Kính đề nghị lãnh đạo Thành ủy, UBND thành phố Hồ Chí Minh quan tâm chỉ đạo các Sở, ban ngành chức năng và UBND thành phố Thủ Đức kiểm tra và có phương hướng, biện pháp xử lý triệt để, quyết liệt hơn đối với Công ty kim khí Tp. HCM và các đơn vị liên kết để không làm ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sức khỏe của người dân nơi đây, đảm bảo sự phát triển bền vững hệ sinh thái môi trường và kinh tế xã hội ở địa phương.

Ngày 17/3/2023, Chính phủ ban hành Nghị Quyết số 37/NQ-CP về chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW "Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta thành nước phát triển có thu nhập cao”. Trong những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, nghị quyết nhấn mạnh, cần có chế tài cụ thể và đồng bộ để xử lý các trường hợp đã được giao đất, cho thuê đất nhưng không sử dụng hoặc chậm đưa vào sử dụng. Kiên quyết thu hồi đất của tổ chức, cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp sử dụng đất không đúng mục đích, nhất là tại các vị trí có lợi thế, khả năng sinh lời cao, nhằm ngăn chặn thất thoát vốn, tài sản của Nhà nước.

Tòa soạn Môi trường và Cuộc sống - Moitruong.net.vn sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc.