Cần xác định rõ Bông rơi chải thô có nguy hại hay không nguy hại tới môi trường?

Bông rơi chải thô là nguồn nguyên liệu nhập khẩu quan trọng đối với ngành sợi OE tại Việt Nam nhưng đang không được thông quan nên đã gây nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp bông sợi Việt Nam

Hiện tại ngành sợi Việt Nam còn khá mờ nhạt về năng lực sản xuất sợi tái chế. Trong khi nhiều nhãn hàng lớn trên thế giới đều đang có các cam kết về tỷ lệ sản phẩm sử dụng nguyên liệu tái chế và yêu cầu các nhà sản xuất phải sử dụng nguyên liệu tái chế (bông tái chế, sợi tái chế) và các doanh nghiệp Việt Nam phải đáp ứng mới được gia đơn hàng.

Nhiều nhãn hàng lớn trên thế giới đều đang có các cam kết về tỷ lệ sản phẩm sử dụng nguyên liệu tái chế và yêu cầu các nhà sản xuất phải sử dụng nguyên liệu tái chế (bông tái chế, sợi tổng hợp tái chế) và các doanh nghiệp Việt Nam phải đáp ứng mới được giao đơn hàng. Do đó việc nhập khẩu nguyên liệu tái chế (bông tái chế, xơ tái chế) và sản xuất sợi tái chế là bắt buộc đối với nhiều doanh nghiệp kéo sợi, dệt may trong thời gian tới. Bangladesh (nước xuất khẩu dệt may thứ 3 trên thế giới) hiện đã cho phép nhập khẩu nguyên liệu tái chế (gồm cả vải vụn) với thuế suất ưu đãi nhằm tạo lợi thế cạnh tranh cho các doanh nghiệp may mặc của nước này.

Do đó, việc nhập khẩu nguyên liệu tái chế (bông tái chế, xơ tái chế) và sản xuất sợi tái chế là bắt buộc đối với nhiều doanh nghiệp kéo sợi, dệt may trong thời gian tới, vấn đề này đã đề cập trong chiến lược dệt may da giày Việt Nam đến 2030, tầm nhìn 2035 và Kế hoạch Hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn.

Tính chất các loại bông rơi làm nguyên liệu cho sản xuất sợi OE

Theo thông tin từ Hiệp hội Bông Sợi Việt Nam (VCOSA), ngoài bông rơi chải kỹ, hiện nay các doanh nghiệp sợi OE tại Việt Nam đang nhập 06 nhóm sản phẩm bông rơi làm nguyên liệu chính cho sản xuất sợi OE gồm Bông rơi từ quá trình cán bông (Gin motes); Bông được làm sạch từ bông rơi cán bông (Regin); Bông rơi từ cung bông (Blowroom dropping); Bông rơi gầm máy chải (Lickerin Dropping – LD); Bông mui máy chải (Flat Strips/Fly Card); Bông rơi đã được làm sạch (Processed Cotton/Cleaned Cotton).

Sợi OE chủ yếu được dùng làm khăn mặt, vải bò (denim), găng tay hoặc các dây đai... Sợi OE cao cấp có thể làm vải dệt kim cho áo T-shirt. Chỉ số phổ biến của sợi OE từ Ne 12-28 và nguyên liệu sản xuất thường cần 50-70% là các bông rơi kể trên. Sợi OE dùng cho găng tay chỉ số Ne 8 -10 sử dụng các loại bông ngắn thậm chí có thể tận dụng lại bông rơi máy chải của sợi OE chi số cao hơn và dùng gần như 100% các loại bông rơi kể trên.

Bông rơi có nguy hại đến môi trường hay không?

Ngày 22/3/2024, Bộ Tài chính đã có Công văn số 2972/BTC-TCHQ về việc nhập khẩu bông rơi chải thô làm nguyên liệu sản xuất sợi gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Công Thương. Bộ Tài chính cho rằng: Việc phân loại áp mã của hải quan dựa trên 06 quy tắc phân loại và Danh mục HS của hải quan thế giới. Do vậy, việc phân loại áp mã của cơ quan hải quan không phải là cơ sở xác định mặt hàng là phế liệu mà việc này phải căn cứ theo quy định pháp luật về môi trường. Bộ Tài chính cũng cho rằng bông rơi (cả bông rơi chải thô và bông rơi chải kỹ) thu được qua quá trình chải bông ban đầu là một loại bông nguyên liệu (có chất lượng thấp hơn) và được sử dụng làm nguyên liệu sản xuất sợi OE thì tương tự như nội dung Bộ TNMT đã hướng dẫn tại 731/BTNMT-TCMT ngày 16/3/2012 và không phải là phế liệu như quy định của Luật Bảo vệ môi trường.

Hiệp hội Bông Sợi Việt Nam cho rằng các nhóm bông rơi được mô tả ở trên đều có thành phần chính là xơ bông thiên nhiên, tương tự bông nguyên, được máy lọc ra/phân loại trong quá trình sơ chế cho phù hợp với từng loại sợi sản xuất. Các tạp chất trong những nhóm bông rơi này là cành, vỏ quả, lá cây bông, là các chất hữu cơ và không chứa các chất độc hại cho môi trường nói chung và còn thường được sử dụng làm nguyên liệu cho trồng nấm, bón cây.

Trong thương mại, để thuận tiện cho các giao dịch và so sánh giá, hợp đồng xuất nhập khẩu thường quy định tạp theo tỷ lệ % trọng lượng. Mặc dù tỷ lệ % tạp theo trọng lượng thường cao nhưng tỷ lệ tạp theo % diện tích thường nhỏ hơn rất nhiều lần (do tạp nặng, bông nhẹ).

Ngay cả bông nguyên (thành phẩm của quá trình cán bông) vẫn còn lẫn tạp (lá, cành, vỏ hạt, mùn) trong đó. Tùy theo nước sản xuất, tùy theo cấp bông, tùy theo công nghệ cán bông mà tỷ lệ tạp này cao hoặc thấp. Bông nguyên cao cấp từ Mỹ, Úc, Brazil được thu hoạch bằng máy thường sạch, không xơ ngoại lai và có tỷ lệ tạp khoảng 1-2.5%. Bông nguyên từ Thổ Nhĩ Kỳ, Châu Phi, Ấn Độ, Pakistan thu hoạch bằng tay, có tỷ lệ tạp cao hơn, đặc biệt từ Thổ Nhĩ Kỳ, loại bông trung bình tạp 6-8%, bông cấp thấp tạp có thể tới 12-14%.

Do đó, VCOSA cho rằng, các nhóm bông rơi kể trên không là phế liệu, không có nguy cơ ảnh hưởng tới môi trường vì thế cần được cho phép nhập khẩu như các hàng hóa nguyên liệu khác.