Cây gỗ keo và những ứng dụng trong đời sống

Cây gỗ keo là cây gỗ gì?

Cây keo thuộc chi Keo có danh pháp khoa học là Acacia.

Cây keo là một chi của một số loài cây thân bụi và thân gỗ có nguồn gốc tại đại lục cổ Gondwana, thuộc về phân họ Trinh nữ (Mimosoideae) thuộc họ Đậu (Fabaceae).

Trong tiếng Anh, các loài ở Australia gọi chung là wattle (cây keo Úc), còn các loài châu Phi và châu Mỹ gọi chung là acacia (cây keo).

Cây keo được trồng với quy mô ngày càng lớn với rất nhiều ứng dụng trong đời sống.

Ở miền Bắc Việt Nam, gỗ keo được trồng chủ yếu tại các tỉnh miền bắc như Thái Nguyên, Lào Cai …

Gỗ keo thuộc nhóm mấy?

Gỗ keo lá tràm được phân bố khá rộng tại Việt Nam. Nhưng tập trung chủ yếu tại 2 tỉnh Lào Cai và Tây Nuyên và một số tỉnh lẻ miền Bắc. Gỗ keo là thuộc nhóm gỗ, thuộc Nhóm III trong danh sách gỗ tại Việt Nam. Với hai loại gọi là phổ biến được biết tới rộng rãi nhất là Keo Lai & Keo Dậu.

Có mấy loại gỗ keo hiện nay?

Keo là cây gỗ thẳng, thuộc nhóm cây gỗ chất lượng tốt, màu vàng trắng có vân, có giác lõi phân biệt, gỗ có tác dụng nhiều mặt. Cho nên keo lai rất phù hợp với các dự án lâm nghiệp thương mại.

Có nhiều loại keo tuy nhiên gỗ keo thường biết đến với các loại như: keo lai, keo dậu và keo vàng, mỗi loại đều có những đặc tính riêng nổi bật.

Keo lai: Cây Keo Lai có khả năng sinh trưởng và phát triển nhanh, cho chất lượng gỗ cao, ổn định. Keo Lai có thể chống chịu sâu bệnh tốt, thích ứng với thời tiết khô hạn. Vì thế, Keo Lai được trồng nhiều trên địa bàn Bình Phước và các tỉnh Nam Bộ.

Thời gian gần đây, giá keo lai tăng cao do thị trường tiêu thụ và xuất khẩu gỗ keo đang phát triển, các doanh nghiệp xuất khẩu thành phẩm từ gỗ keo ký được những hợp đồng lớn.

Keo dậu: Là một loài cây gỗ nhỏ, loài cây này tại Việt Nam thường được trồng làm hàng rào nên người ta thường gọi là keo dậu, Cây keo dậu có tán rộng, vỏ cây màu xám. Lá thuộc dạng lá kép lông chim 2 lần chẵn, trên cuống lá cấp 1 có các tuyến hình.

Hoa mọc theo tràng, tràng hoa màu trắng. Quả tạo thành chùm. Hạt khi xanh có thể ăn được và thường dùng làm thuốc trục giun, khi quả chín, hạt chuyển màu nâu đen.

Hiện nay nó được coi như là một nguồn cung cấp than củi và năng lượng, Quả và lá keo dậu có thể dùng làm thức ăn phụ cho gia súc. keo dậu còn là 1 loài cây tiên phong phục hồi rừng. Bột keo dậu là thức ăn bổ sung caroten, vitamin, khoáng chất cho gia cầm và gia súc non.

Cây keo dậu sinh trưởng tốt trên đất thoát nước, ít chua, có thể thích ứng với đất mặn vừa ven biển. Keo dậu chịu khô hạn rất tốt nhưng không chịu úng đặc biệt là khi còn non. Ở nhiều vùng thì nó lại bị coi là loại thực vật xâm hại.

Keo vàng: Còn gọi là Mimosa vàng, là một loài thực vật thuộc họ đậu. Loài này phân bố ở đông nam nước Úc từ bán đảo Eyre phía Nam của Nam Úc vào phía tây tiểu bang Victoria và phía Bắc vào nội địa khu vực phía nam.

Cây keo vàng cao từ 3 đến 8 m, Vỏ cây thường có màu nâu đậm hoặc xám mịn lúc còn bé và nhăn lại và sần sùi khi đã già. Cành không có hoa hoặc phủ hoa trắng. Các cây trưởng thành không có lá thật nhưng có cuống lá dẹt từ từ các cành, có màu xanh lá cây sáng hoặc tối. Cuống lá hình lưỡi liềm, dài từ 9 đến 15 cm, và rộng từ 1 đến 3,5 cm.

Hoa nở từ tháng 7 đến tháng 9, Những chùm hoa vàng tươi mọc thành nhóm từ 40 đến 80 bông, chùm dài 2,5 – 9 cm.

Keo vàng đã được trồng ở các vùng ôn đới trên thế giới để lấy chất tannin trong vỏ cây, vì nó cung cấp năng suất cao nhất trong tất cả các cây keo.

Keo vàng đã được trồng ở các vùng ôn đới trên thế giới để lấy chất tannin trong vỏ cây, vì nó cung cấp năng suất cao nhất trong tất cả các cây keo.

Buôn bán gỗ bị giới hạn bởi kích thước nhỏ của cây, nhưng nó có giá trị cao khi làm gỗ nhiên liệu.

Những bông hoa thơm đã được sử dụng để làm nước hoa và sản xuất mật ong.

Và đặc biệt là loài keo vàng, xưa đã là biểu tượng hoa chính thức của Úc trong nhiều năm, nó đã không được đồng ý trong hai trăm năm.

Cách nhận biết gỗ keo dễ dàng

Thân cây Keo thẳng, đường kính của gỗ Keo trưởng thành có thể lên tới 40-50cm. Cây lấy gỗ có thể có tuổi thọ đạt mức 10-15 năm. Còn đối với Keo dùng để làm nguyên vật liệu giấy thì đạt mức tuổi thọ từ 7-10 năm là có thể khai thác.

Kẹo là một loại cây Dễ trồng, thích nghi với các loại đất nghèo chất dinh dưỡng, ở những nơi thời tiết khắc nghiệt. Cây keo là loại lá hình lông chim phứ, tuy nhiên, ở một số loài đặc biệt tại Australia và các đảo trên Thái Bình Dương thì các lá chét bị triệt tiêu và các cuống lá có dạng phẳng và bẹt, hướng lên trên, có tác dụng giống như lá; chúng được gọi là cuống dạng lá.

Cuống lá có hướng thẳng đứng giúp bảo vệ cho loài cây này không bị quá nóng do ánh sáng dữ dội của Mặt Trời, do đó chúng chắn ít ánh sáng hơn so với các lá cây nằm ngang. Một số thiếu cả lá lẫn cuống dạng lá, nhưng có cành dạng lá, là một phần của thân cây đã biến đổi thành dạng tương tự như lá để có chức năng quang hợp.

Cây keo có hoa nhỏ gồm 5 cánh hoa rất nhỏ, gần như ẩn kín trong các nhị hoa dài và được phân bổ trong các cụm hoa dày dặc dạng hình cầu hay hình trụ; hoa keo có màu vàng hay màu kem ở một số loài, một số loài khác thì màu hơi trắng hay thậm chí là tía (chẳng hạn Acacia purpureapetala) hoặc đỏ (trong loài được trồng gần đây Acacia leprosa).

Có một số loài keo thường có gai, đặc biệt ở các loài sinh trưởng trong khu vực khô cằn. Chúng thường là các cành bị ngắn đi, cứng và sắc, hoặc đôi khi là lá kèm dạng lá biến hóa thành.

Các lá kèm giống như gai lớn thường rỗng, cung cấp nơi làm tổ cho các loài kiến, chúng ăn các chất được tiết ra trên cuống lá và các loại thức ăn kỳ dị ở chóp lá chét; ngược lại chúng cũng bảo vệ cho cây chống lại các loài côn trùng ăn lá.

Ứng dụng của gỗ keo trong cuộc sống

Hiện nay, gỗ cây Keo thường được ứng dụng nhiều trong sản xuất và thi công nội thất gỗ như bàn ghế, giường tủ, kệ đựng đồ…với mẫu mã đa dạng, bắt mắt đáp ứng được xu hương chung của người tiêu dùng hiện nay.

Chất làm se trong y học, chất cao su (Catechu), thu được từ một số loài, nhưng đặc biệt là ở Acacia Catechu, bằng cách luộc gỗ và cho bay hơi dung dịch để thu được các chất chiết ra.

Các loài cây Keo tai tượng (Acacia mangium) và Keo lá tràm (Acacia auriculiformis) được trồng để làm nguyên liệu sản xuất giấy, cải tạo vườn rừng, loại Keo này được sử dụng trong công nghiệp sản xuất nước hoa do nó có mùi thơm rất mạnh. Gỗ Keo lai to, tròn là nguyên liệu sử dụng để sản xuất đồ nội thất xuất khẩu. Cây keo với đường kính từ 17-18 cm trở lên có giá cao hơn hẳn so với giá nguyên liệu dùng để sản xuất giấy. Ngoài ra keo lai còn dùng làm gỗ dán, ván dán cao cấp, gỗ xẻ dùng trong xây dựng.

Ngoài ra, cây gỗ Keo tự nhiên thường được trồng ở những khu ven biển với mục đích là chắn sóng và giữ phù sa.