Theo đó, cây thị có chu vi khoảng 12m (đoạn gốc tiếp giáp với mặt đất), chiều cao từ 45 - 50m, cành lá xum xuê, chu vi thân cây khoảng 5 - 6 người ôm. Phía trong gốc thân cây rỗng, có thể chứa được 4-5 người.
Theo lời truyền miệng, cây thị gắn liền với lịch sử chống quân Minh xâm lược vào thế kỷ XV.
Tương truyền, năm 1424, trong một lần bị giặc Minh truy đuổi, Lê Lợi chạy đến vùng núi huyện Hương Sơn (Hà Tĩnh). Tại đây, nhà vua được thủ lĩnh nghĩa quân Cốc Sơn Nguyễn Tuấn Thiện chỉ dẫn chui vào ẩn nấp trong hốc cây thị này.
Khi giặc đuổi đến gần cũng là lúc trời nhá nhem tối, khó tìm ra vết tích. Chúng bèn ra lệnh thả bầy chó săn bao vây xung quanh cây thị.
Trong lúc tính mạng của Lê Lợi đang lâm nguy, bỗng xuất hiện con cáo to đốm trắng nhảy từ trên cây xuống rồi bỏ chạy thục mạng. Thấy thế, đàn chó săn cùng đội binh lính nhà Minh thi nhau đuổi theo, nhờ vậy mà vua Lê Lợi thoát được kiếp nạn.
Cũng tại gốc cây thị này, Lê Lợi và thủ lĩnh nghĩa quân Cốc Sơn Nguyễn Tuấn Thiện đã cùng giết ngựa trắng, cắt tóc ăn thề, thể hiện quyết tâm đồng lòng đánh giặc.
Khởi nghĩa thành công, Lê Lợi lên ngôi vua, Nguyễn Tuấn Thiện được phong là khai quốc công thần.
Người dân địa phương từ đó về sau vẫn luôn lưu truyền câu thơ nói về giai thoại lịch sử: "Cắt tóc, giết ngựa trắng/ Dưới gốc thị thề nguyền/ Nguyện đồng tâm đồng chí/ Phá giặc xây cơ đồ".
Theo UBND xã Kim Hoa, từ trước đến nay, cây thị cổ thụ vẫn luôn được người dân trong xã bảo vệ, gìn giữ. Sau khi cây thị được công nhận là Cây Di sản Việt Nam, chính quyền sẽ có phương án chăm sóc và bảo vệ cây tốt hơn.
![[Góc nhìn tuần qua] “Kế hoạch nhỏ” nhưng là “áp lực lớn” của phụ huynh học sinh](https://mtcs.1cdn.vn/thumbs/540x360/2024/04/20/goc-nhin-tuan-qua.jpg "[Góc nhìn tuần qua] “Kế hoạch nhỏ” nhưng là “áp lực lớn” của phụ huynh học sinh")
.jpg "Nghệ An: Đặt tượng Lênin tại thành phố Vinh")
.jpg "Phân loại rác tại nguồn – Bài 3: Bài học từ các mô hình hiệu quả")
