Hoàn thiện tiêu chí dự án thích ứng biến đổi khí hậu

Theo các nghiên cứu gần đây, Việt Nam có thể mất tới 1,5% GDP mỗi năm do các hiện tượng thời tiết cực đoan. Nếu nhiệt độ toàn cầu tăng 1,5°C, thiệt hại GDP có thể lên đến 4,5% và thậm chí vượt 10% nếu nhiệt độ tăng 3°C. Trong khi đó, chi phí đầu tư cho các biện pháp thích ứng thấp hơn đáng kể so với tổn thất nếu không hành động.

Tuy nhiên, theo Báo cáo Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) cập nhật, ngân sách công hiện mới chỉ đáp ứng khoảng 30% nhu cầu thích ứng. Việc thiếu một bộ tiêu chí thống nhất đang là rào cản lớn trong việc định hướng và thu hút các nguồn lực đầu tư, đặc biệt là từ quốc tế.

Khác với các dự án giảm phát thải đã có hệ thống tiêu chí rõ ràng, hiện vẫn chưa có bộ tiêu chí toàn diện cho các dự án thích ứng BĐKH. Nhiều địa phương gặp khó khăn trong xây dựng và phê duyệt dự án, đặc biệt là khi tiếp cận các nguồn tài trợ quốc tế.

Ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết: “Nhiều dự án địa phương đề xuất dưới danh nghĩa thích ứng, nhưng thực chất là đầu tư hạ tầng giao thông. Điều này khiến các tổ chức tài chính như Ngân hàng Thế giới hay Ngân hàng Phát triển châu Á không thể phê duyệt.”

Trước thực tế đó, Bộ đã ban hành hướng dẫn tạm thời làm cơ sở đánh giá dự án. Đồng thời, Luật Bảo vệ Môi trường 2020 cũng quy định việc ban hành bộ tiêu chí chính thức cho các dự án thuộc thẩm quyền Thủ tướng Chính phủ.

Dự thảo mới nhất về bộ tiêu chí xác định dự án thích ứng BĐKH đã được rút gọn, tăng tính khả thi và dễ áp dụng. Thay vì hàng trăm tiêu chí kỹ thuật, dự thảo chỉ còn 6 nhóm tiêu chí cơ bản gồm: sự cần thiết đầu tư, mục tiêu, địa điểm, nội dung hoạt động, tính bền vững và hiệu quả kinh tế - xã hội.

Các tiêu chí này tập trung vào nâng cao khả năng chống chịu của cộng đồng và hệ sinh thái, giảm thiểu thiệt hại từ BĐKH, hỗ trợ nhóm dễ bị tổn thương, và lồng ghép yếu tố giới trong thực hiện dự án.

Đặc biệt, yếu tố bền vững được nhấn mạnh với yêu cầu khả năng nhân rộng trong khu vực hoặc ngành tương tự. Hiệu quả kinh tế - xã hội cũng sẽ là căn cứ quan trọng để xét duyệt và huy động vốn từ các tổ chức tài chính quốc tế.

Một số ý kiến cho rằng cần mở rộng phạm vi áp dụng bộ tiêu chí ra ngoài các dự án do Thủ tướng phê duyệt, và đồng thời xây dựng hệ thống theo dõi, thống kê các dự án thích ứng BĐKH trên toàn quốc, nhằm phục vụ công tác quản lý và đánh giá hiệu quả thực hiện Kế hoạch thích ứng quốc gia.

Dự kiến trong tháng 8/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ trình dự thảo Quyết định lên Thủ tướng Chính phủ. Sau khi được phê duyệt, văn bản này sẽ là căn cứ pháp lý quan trọng để các bộ, ngành, địa phương và nhà tài trợ xét duyệt và phân bổ vốn cho các hoạt động thích ứng với BĐKH một cách minh bạch, hiệu quả và bền vững.

Chuyển đổi số và công nghệ: Trụ cột tái cơ cấu nông nghiệp, thích ứng biến đổi khí hậu