Những vùng đất ngập nước độc đáo chỉ Việt Nam mới có

Vùng đất ngập nước có vai trò rất lớn đối với con người và thiên nhiên. Nhận thức được tầm quan trọng của vùng đất này, ngay từ năm 1989, Việt Nam đã là quốc gia Đông Nam Á đầu tiên trở thành thành viên của Công ước Ramsar. Và được Công ước Ramsar công nhận 9 vùng đất ngập nước của Việt Nam có tầm quan trọng quốc tế (khu Ramsar thế giới).

Vân Long (Ninh Bình) – Khu Bảo tồn có đàn voọc lớn nhất Việt Nam

Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long (Ninh Bình)

Đây là vùng đất ngập nước nội địa nguyên vẹn còn sót lại ở Đồng bằng Sông Hồng gồm các dòng sông, hồ nước nông và thảm thực vật ngập nước phong phú, tạo nên cảnh quan thiên nhiên độc đáo.

Ngoài ra, nơi đây còn nổi tiếng với hệ thống hang động đẹp và thảm thực vật đặc trưng là môi trường sống chính của loài voọc mông trắng, một trong những loài linh trưởng đang bị đe dọa tuyệt chủng ở mức toàn cầu và chỉ còn ở Việt Nam.

Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long còn là nơi cư trú, sinh sản quan trọng của nhiều loài thủy sinh và là nơi cư trú các loài chim nước.

Không chỉ có ý nghĩa cho bảo tồn, nghiên cứu khoa học, nơi đây còn cung cấp các dịch vụ hệ sinh thái quan trọng cho các cộng đồng dân cư gồm nguồn lợi thủy sản và nông nghiệp, điều tiết nước…

Vườn quốc gia Xuân Thủy (Nam Định) – Vùng chim quan trọng tại Việt Nam

Vườn quốc gia Xuân Thủy (Nam Định)

Xuân Thủy có 14 kiểu sinh cảnh, bao gồm các sinh cảnh tự nhiên và sinh cảnh nhân tạo. Sinh cảnh có giá trị đa dạng sinh học cao nhất là các bãi bồi và rừng ngập mặn tự nhiên ít bị tác động.

Do sự đa dạng và tình trạng tương đối nguyên vẹn của các sinh cảnh, Vườn quốc gia Xuân Thủy là nơi dừng chân và trú đông quan trọng của các loài chim nước di cư.

Qua các đợt khảo sát năm 1988 và 1994 đã quan sát được trên 20.000 cá thể chim nước trong khu vực, trong đó có 8 loài chim bị đe dọa và sắp bị đe dọa ở mức toàn cầu, đó là cò thìa, cò trắng Trung Quốc, choắt lớn mỏ vàng, mòng bể mỏ ngắn, bồ nông chân xám, rẽ mỏ thìa, giang sen, choắt chân màng lớn.

Ghi nhận đáng chú ý nhất ở Xuân Thủy là tồn tại quần thể loài cò thìa lớn nhất tại Việt Nam.

Do có tầm quan trọng quốc tế trong công tác bảo tồn các loài chim, Xuân Thủy đã được công nhận là một trong số các vùng chim quan trọng tại Việt Nam.

Vườn quốc gia Tràm Chim (Đông Tháp) – Với biểu tượng sếu đầu đỏ

Vườn quốc gia Tràm Chim (Đông Tháp)

Vườn quốc gia Tràm Chim là khu vực có hệ sinh thái độc đáo, có tầm quan trọng đặc biệt cho các vùng lân cận, các hệ sinh thái ngập nước, có nhiều nhóm loài đặc hữu quý hiếm, nhóm loài di cư đa dạng.

Thảm thực vật của Tràm Chim chủ yếu là đồng cỏ ngập theo mùa và các mảng rừng tràm. Nơi đây có hàng trăm loài chim, thực vật và cá bản địa. Nhiều quần thể lớn các loài chim nước có mặt nơi đây, đặc biệt là vào mùa đông.

Sếu đầu đỏ, loài biểu tượng của Vườn quốc gia Tràm Chim, là loài được xếp hạng sẽ nguy cấp (VU) ở cấp toàn cầu và cấp quốc gia.

Vườn quốc gia Mũi Cà Mau (Cà Mau) – Ba mặt giáp biển

Vườn quốc gia Mũi Cà Mau (Cà Mau)

Vườn quốc gia Mũi Cà Mau có diện tích bãi bùn ngập triều lớn và rừng ngập mặn với các loài chiếm ưu thế như mắm; đước; trang. Đây là khu vực duy nhất ở Việt Nam có ba mặt giáp với biển, chịu tác động của hai chế độ thủy triều (nhật triều phía Tây và bán nhật triều ở phía Đông).

Do nằm ở vị trí địa lý đặc biệt này, hệ sinh thái biển và ven biển ở vườn quốc gia Mũi Cà Mau có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong cung cấp các điều kiện phù hợp cho sự di cư, sinh trưởng và sinh sản của một số loài thủy sản; là điểm dừng chân và trú đông rất quan trọng cho nhiều loài chim nước di cư.

Năm 2010, Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên thế giới (IUCN) đã xác định được nhiều loài đang bị đe dọa ở cấp độ toàn cầu, trong đó có ghi nhận về các loài linh trưởng, chim, rái cá, bò sát và cá.

Khu hệ đất ngập nước Bàu Sấu (Đồng Nai) – Môi trường sống của loài cá sấu xiêm

Khu hệ đất ngập nước Bàu Sấu (Đồng Nai)

Toàn bộ hệ đất ngập nước Bàu Sấu nằm ở vị trí trung tâm khu Nam Cát Tiên, VQG Cát Tiên. Nơi đây có hàng chục loài sống mật thiết với các vùng đất ngập nước, bao gồm cả các loài bản địa và các loài chim di trú.

Bên cạnh đó, hệ sinh thái, động thực vật tại khu vực Bàu Sấu rất phong phú với các loài động vật quý hiếm như tê giác Java, voi châu Á, gấu chó, gấu ngựa, hổ, báo, các loài chim quý hiếm…

Khu vực này cũng là môi trường sống của loài cá sấu, loài vật đang trong tình trạng bảo tồn ở mức rất nguy cấp (CR) theo Sách đỏ Việt Nam (2007) và Danh lục đỏ của IUCN (2012).

Vườn quốc gia Ba Bể (Bắc Kạn) – Viên ngọc xanh của núi rừng Đông Bắc

Vườn quốc gia Ba Bể (Bắc Kạn)

Vườn quốc gia Ba Bể được đánh giá là một hệ sinh thái độc đáo, có trung tâm là hồ Ba Bể nằm trên độ cao 178m được xác định là hồ tự nhiên lớn trên núi ở Việt Nam.

Vườn quốc gia Ba Bể là nơi có các sinh cảnh nước ngọt rất đa dạng, trong đó có nhiều các ao tù nhỏ và các vùng đầm lầy. Vườn quốc gia Ba Bể có tầm quan trọng cao trong hệ thống khu bảo tồn của Việt Nam và là nơi duy nhất bảo vệ hệ sinh thái hồ nước ngọt tự nhiên trong vùng đá vôi.

Hồ Ba Bể là khu có hệ cá nước ngọt đa dạng nhất trong hệ thống các khu bảo tồn của Việt Nam với trên 100 loài cá.

Theo đánh giá của nhiều nghiên cứu trong nước và quốc tế, vườn quốc gia Ba Bể còn là một “điểm nóng” về đa dạng sinh học với sự có mặt của nhiều loài đang bị đe dọa ở các cấp độ khác nhau như cầy vằn bắc, voọc đen má trắng…

Ngoài ra, vườn quốc gia Ba Bể có tổng số khoảng 235 loài chim, trong đó có 1 loài bị đe dọa toàn cầu là vạc hoa (nguy cấp) và 2 loài gần bị đe dọa là hồng hoàng và diều cá đầu xám.

Vườn quốc gia Côn Đảo (Bà Rịa-Vũng Tàu) – Khu Ramsar biển đầu tiên của Việt Nam

Vườn quốc gia Côn Đảo (Bà Rịa-Vũng Tàu)

Với tổng diện tích tự nhiên: 19.883,15 ha, Vườn quốc gia Côn Đảo đã ghi nhận trên 1.000 loài thực vật có mạch và nhiều loại chim, thú, bò sát, ếch nhái tại đây. Có nhiều loài chim ở Côn Đảo không tìm thấy ở bất kỳ một nơi nào khác ở Việt Nam như chim nhiệt đới, chim điên mặt xanh và gầm gì trắng.

Hệ sinh thái biển tại vườn quốc gia Côn Đảo có rừng ngập mặn, các rạn san hô và cỏ biển. Các cuộc điều tra của Viện Hải dương học Nha Trang đã ghi nhận có trên 1.300 loài động thực vật biển, trong đó có 44 loài ghi trong Sách đỏ Việt Nam. Đặc biệt, Côn Đảo là nơi tồn tại quần thể nhỏ của loài thú biển bị đe dọa tuyệt chủng trên toàn cầu là loài bò biển Dugong.

Ngoài ra, vườn quốc gia Côn Đảo là nơi làm tổ quan trọng của loài vích và đồi mồi, hai loài rùa biển đang bị đe dọa tuyệt chủng trên toàn cầu. Một số loài động vật biển có vú cũng đã được ghi nhận tại Vườn quốc gia Côn Đảo.

Khu bảo tồn đất ngập nước Láng Sen (Đồng Tháp Mười)

Khu bảo tồn đất ngập nước Láng Sen (Đồng Tháp Mười)

Rộng tới hơn 5.000ha, tại đây có một số lượng cảnh quan tự nhiên khá lớn như rừng tràm, cù lao, đầm lầy, sông ngòi, hay thậm chí đồng cỏ.

Khu Láng Sen thuộc vùng trũng của Đồng Tháp Mười, có hệ sinh thái đa dạng. Qua khảo sát, vùng Láng Sen có 156 loài thực vật hoang dã, 149 loài động vật có xương sống, trong đó có 13 loài nằm trong Sách Đỏ Việt Nam như trăn đất, rắn ráo, chim bạc má, ác là…

Ngoài động vật, nơi đây còn có thảm thực vật tự nhiên ven sông rạch phong phú. Vào mùa khô, đây còn là chỗ trú ẩn của các loài bò sát như rắn ri, rùa, cua đinh, lươn, cá lóc…

Vườn quốc gia U Minh Thượng (Kiên Giang)

Vườn quốc gia U Minh Thượng (Kiên Giang)

Đây là 1 trong 2 khu vực quan trọng nhất của rừng đầm lầy than bùn còn lại ở Việt Nam (khu vực khác là U Minh Hạ).

Hệ sinh tháirừng tràm trên đất than bùn trở thành một hệ sinh thái có tầm quan trọng đặc biệt, là nơi nuôi dưỡng, trú ngụ của hàng trăm loài động vật hoang dã, bao gồm cả chim, thú, bò sát, lưỡng cư, cá, côn trùng và nhiều loài thủy sinh vật phân bố ở các độ sâu khác nhau trong hệ sinh thái.

Tại U Minh Thượng có 72 loài động, thực vật quý, hiếm được ghi nhận trong Sách Đỏ Việt Nam 2007 và Danh lục đỏ IUCN 2012.

Duy Minh