Thương cảng Hội An và Hệ thống cảng Nam Trung bộ: Tiềm năng và vị thế

Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS Đào Thanh Trường, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết: Trong những năm qua, nghiên cứu về Đô thị cổ Hội An, Hệ thống thương cảng Nam Trung Bộ cùng hoạt động bang giao, giao lưu kinh tế giữa Việt Nam với các quốc gia châu Á và thế giới đã thu được nhiều kết quả quan trọng. Trong khoảng ba thập niên trở lại đây, đã có khá nhiều bài viết, công trình khảo cứu, luận văn, luận án về thương cảng Hội An, Nước Mặn và hệ thống thương cảng miền Trung. Năm 2017, Hội thảo khoa học: Hệ thống thương cảng miền Trung với “Con đường tơ lụa trên biển” - Vai trò và các mối quan hệ đã được tổ chức. Tiếp đó năm 2019, Trường Đại học KHXH&NV, Đại học QGHN và Trung tâm Quân lý bảo tồn di sản văn hóa Hội An đã phối hợp tổ chức Hội thảo quốc tế: “Cù Lao Chàm: Đa dạng tài nguyên thiên nhiên, văn hóa và phát triển bền vững”.

Năm nay, tại Đô thị cổ Hội An nổi tiếng - Di sản văn hóa thế giới, các cơ quan khoa học liên quan tiếp tục phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học Quốc gia: “Thương cảng Hội An và Hệ thống thương cảng Nam Trung Bộ: Tiềm năng, vị thế và các mối giao lưu vùng, liên vùng”. Hội thảo lần này nhằm hướng đến những nhận thức mới, sâu sắc và toàn diện hơn về Hội An và các thương cảng vùng Nam Trung Bộ; khảo cứu làm rõ tiềm năng, thế mạnh của hệ thống thương cảng nhằm hướng đến một cái nhìn ngày càng sâu sắc, toàn diện hơn về vai trò, vị thế của hệ thống thương cảng miền Trung trong mối liên hệ vùng, liên vùng và liên Á.

PGS.TS Đào Thanh Trường khẳng định: Nhiệm vụ của Hội thảo: “Thương cảng Hội An và Hệ thống thương cảng Nam Trung bộ: Tiềm năng, vị thế và các mối giao lưu vùng, liên vùng” tập trung làm rõ 05 nội dung cơ bản gồm: Nghiên cứu một cách hệ thống quá trình hình thành, phát triển của Đô thị cổ Hội An và hệ thống thương cảng Nam Trung Bộ qua các thời kỳ lịch sử (cơ sở hình thành, quá trình phát triển, tiềm năng kinh tế của các thương cảng...) và những bước chuyển căn bản của Hội An và các cảng thị Nam Trung Bộ.

Làm rõ các khái niệm, lý luận về kinh tế biển; hoạt động của các trung tâm kinh tế trên các tuyến hải thương khu vực, quốc tế; vai trò của các đảo, quần đảo, đại dương và vùng duyên hải Nam Trung Bộ với sự phát triển của các trung tâm chính trị, không gian kinh tế, văn hóa Việt Nam; vị trí đầu mối, chuyển giao kinh tế của Hội An và các thương cảng Nam Trung Bộ.

Phân tích tiềm năng tự nhiên, các nguồn tài nguyên thiên nhiên; trung tâm nguyên liệu, sản xuất thủ công, các nguồn sản xuất hàng hóa; năng lực khai thác, trao đổi; vai trò, hoạt động, quan hệ của các thương cảng vùng Nam Trung Bộ với các vùng, không gian kinh tế Đông Nam Á và Châu Á; làm rõ những đóng góp của các cộng đồng cư dân, các nền văn hóa biển, cộng đồng thương nhân trong và ngoài nước với miền Trung và sự nghiệp chấn hưng kinh tế của Việt Nam.

Tiếp tục nghiên cứu về đặc trưng văn hóa, xã hội của Hội An - xứ Quảng, vùng duyên hải Nam Trung Bộ; sự đan xen, lồng kết giữa các mối quan hệ, bang giao với các hoạt động xã hội, giao lưu văn hóa, kỹ thuật; đồng thời làm rõ tiềm năng, thế mạnh của không gian văn hóa biển Nam Trung Bộ; hệ thống tri thức biển, truyền thống văn hóa biển; chiều sâu, tính đa dạng, xu thế phát triển của các không gian văn hóa biển; cách thức tiếp cận từ biển đảo trong nhìn nhận, phân tích, đánh giá về đặc tính lịch sử, văn hóa biển Việt Nam.

Trên cơ sở các thành tựu nghiên cứu khoa học, Hội thảo sẽ có một số đề xuất, tư vấn với Thành ủy, Ủy Ban Nhân dân Thành phố Hội An và tỉnh Quảng Nam về nghiên cứu; đào tạo cán bộ, đặc biệt là các chuyên gia về nghiên cứu biển đảo; về công tác quản lý, bảo tồn di sản văn hóa,... những đề xuất đó nhằm góp phần thực hiện thành công Chiến lược biển Việt Nam và các nghị quyết, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa của tỉnh Quảng Nam và thành phố Hội An.

Để chuẩn bị cho Hội thảo lần này, theo Ban Tổ chức, Hội thảo đã nhận được 33 tham luận của các nhà khoa học. Từ cách tiếp cận chuyên ngành và liên ngành (Lịch sử, lịch sử kinh tế, khảo cổ học, địa lý học lịch sử, văn hóa học, quản lý văn hóa...); cùng với một số báo cáo mang tính khái quát, có giá trị về lý thuyết, Ban Tổ chức Hội thảo cũng cho biết tại Hội thảo sẽ có nhiều báo cáo chuyên sâu, khai thác được những nguồn tư liệu mới, trong đó có những nguồn tư liệu điều tra, khảo sát thực tế tại địa phương v.v... Tất cả đều nhằm mục tiêu tiếp tục làm sáng tỏ truyền thống biển Việt Nam và những mối liên hệ vùng, liên vùng rộng lớn của Hội An và các thương cảng, trung tâm kinh tế Nam Trung Bộ với các thị trường trong nước, khu vực và quốc tế.

Ban tổ chức mong muốn kết quả Hội thảo sẽ góp phần làm sáng tỏ và chuẩn bị những luận cứ khoa học cho việc thực hiện thành công Nghị quyết lần thứ XXII (nhiệm kỳ 2020-2025) của Đại hội Đại biểu tỉnh Đảng bộ tỉnh Quảng Nam, các Nghị quyết và chủ trương, chính sách của Thành ủy, UBND TP Hội An, phấn đấu sớm hoàn thành việc điều chỉnh Quy hoạch chung Thành phố đến năm 2035, tầm nhìn đến năm 2050 theo định hướng xây dựng Đô thị cổ Hội An thành “Thành phố Sinh thái - Văn hóa - Du lịch”, đồng thời phát triển xã đảo Cù Lao Chàm thành trung tâm kinh tế biển, du lịch sinh thái và dịch vụ biển đảo.

Theo Chương trình, Hội thảo diễn ra trong một ngày, ngoài phiên khai mạc, các đại biểu sẽ tập trung trao đổi, thảo luận ở phiên toàn thể với nội dung: “Tổng quan, lý thuyết về Thương cảng Hội An và Hệ thống thương cảng Nam Trung Bộ”. Trong đó, phiên Tổng thể này sẽ được chia thành 02 tiểu ban gồm: Thương cảng Hội An và Hệ thống thương cảng Nam Trung Bộ: Hoạt động kinh tế và giao lưu kinh tế vùng, liên vùng (tiểu ban 1); Thương cảng Hội An và Hệ thống thương cảng Nam Trung Bộ: các vấn đề văn hoá và giao lưu văn hoá (tiểu ban 2).