El Nino đang đe doạ vụ mùa lúa gạo ở Đông Nam Á

Theo Trung tâm Khí tượng chuyên ngành ASEAN (ASMC), El Nino là hiện tượng khí hậu tự nhiên có tính chu kỳ có thể xảy ra trong khoảng từ hai đến bảy năm một lần. Nguyên nhân của hiện tượng này là do sự nóng lên của mặt nước biển ở Thái Bình Dương, làm thay đổi lượng mưa và gió bề mặt, từ đó làm thay đổi dòng hải lưu và nhiệt độ mặt nước biển. El Nino thường kéo dài trong khoảng một năm và mỗi lần El Nino xảy ra đều khác nhau. Sự kiện El Nino được tuyên bố khi nhiệt độ bề mặt nước biển ở vùng nhiệt đới phía đông Thái Bình Dương cao hơn mức trung bình dài hạn.

Trong khi các nhà khoa học chưa thể xác nhận cường độ của đợt El Nino lần này, nhiều người cho rằng nó vẫn chưa bộc lộ toàn bộ tác động. Giáo sư Benjamin Horton, Giám đốc đài quan sát trái đất Singapore nhận định: “75-85% khả năng El Nino lần này sẽ mạnh”. Còn theo Trung tâm dự báo khí hậu (CPC) của Mỹ, hơn 95% nguy cơ hình thái thời tiết El Nino sẽ tiếp diễn vào mùa đông của Bán cầu Bắc từ tháng 1 đến tháng 3-2024, theo đó sẽ gây ra nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan hơn.

Do thường gây bão, sâu bệnh, hạn hán và lũ lụt, giới chuyên gia đánh giá kiểu hình thời tiết này có thể gây thiệt hại đến cây lúa vốn là nguồn cung cấp lương thực thiết yếu ở châu Á. Giới chuyên gia cũng cảnh báo hiện tượng El Nino đe dọa đến nguồn cung nhiều mặt hàng khác như cà phê, dầu cọ, đường, lúa mì và chocolate từ Đông Nam Á, Australia và châu Phi. Trong giai đoạn 2014-2016, sự kiện “Godzilla El Nino” đã khiến sản lượng gạo Đông Nam Á giảm 15 triệu tấn trong 2 năm, khiến hàng triệu người tại khu vực sản xuất và tiêu thụ khoảng 30% sản lượng gạo thế giới rơi vào tình cảnh mất an ninh lương thực.

Còn hiện tại, nhiều quốc gia đang phải đối mặt với những cú sốc về giá và tình trạng thiếu nguồn cung. Theo Ngân hàng Thế giới, với giá gạo toàn cầu năm nay đã cao hơn 28% so với năm 2022 và dự kiến còn tăng, chính phủ quốc gia phụ thuộc vào nhập khẩu mặt hàng này đã gấp rút áp dụng các biện pháp giảm nhẹ tác động đối với người tiêu dùng, kiềm chế thị trường.

Ở Indonesia, chính phủ tiến hành chương trình phát gạo cho các hộ gia đình có thu nhập thấp kéo dài đến hè năm sau.

Philippines áp trần giá tạm thời trong thời hạn 1 tháng sau khi giá gạo đạt mức cao nhất trong 14 năm và công bố gói hỗ trợ tài chính trị giá 12,7 tỷ peso (tương đương 228 triệu USD) cho nông dân, cùng với chương trình khí hậu trị giá 2,15 tỷ peso được Liên hợp quốc hỗ trợ.

Tháng 10 vừa qua, Malaysia đã triển khai trợ cấp gạo nhập khẩu ở các bang Sabah và Sarawak, đồng thời khuyến cáo người dân không tích trữ mặt hàng này. Chính quyền Thái Lan thì kêu gọi nông dân cắt giảm diện tích trồng lúa, chỉ còn sản xuất vụ hè thu để tiết kiệm nước. Việt Nam đã công bố Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo, theo đó đặt ra mục tiêu nâng cao giá trị xuất khẩu, trong khi giảm khối lượng xuất khẩu đến năm 2030 xuống còn khoảng 4 triệu tấn.

Các nước trong khu vực đều đã phát triển các chiến lược quy hoạch cấp quốc gia và địa phương để xây dựng các hệ thống phối hợp, chia sẻ nguồn lực cũng như thông tin. Để giải quyết tình trạng hạn hán dự kiến, Thái Lan đã phát triển một kế hoạch quản lý nước trên phạm vi toàn quốc. Các khu công nghiệp lớn của nước này, đặc biệt là ở Hành lang kinh tế phía Đông, đối phó với El Nino bằng cách lấp đầy các cơ sở dự trữ nước tư nhân để đảm bảo nguồn cung sản xuất.