Hà Tĩnh: Sớm tìm nguyên nhân nguồn nước đập dâng Ngàn Trươi ô nhiễm bất thường

VIDEO CLIP: Hà Tĩnh: Sớm tìm nguyên nhân nguồn nước đập dâng Ngàn Trươi ô nhiễm bất thường

Xả đập Dâng Ngàn Trươi truy tìm nguyên nhân gây ô nhiễm nhưng bất thành

Ngày 30/7, theo kế hoạch đã được thống nhất trước đó, đoàn công tác của Sở TN&MT và Sở NN&PTNT Hà Tĩnh đã tiến hành mở cửa xả đập Dâng Ngàn Trươi – Cẩm Trang để truy tìm nguyên nhân gây nước chuyển màu đỏ đục và bốc mùi hôi thối tại dự án này. Tuy nhiên sau gần 1 ngày mở cửa xả đã xảy ra hiện tượng nước nhuộm đỏ trên diện rộng, gây ảnh hưởng đến 3 con sông Ngàn Trươi, Ngàn Sâu và sông La, vì vậy UBND tỉnh Hà Tĩnh đã phải cho ngừng xả đóng đập lại, mặc dù kế hoạch trước đó là sẽ xả kiệt trong vòng 3 ngày (30/7, 31/7 và 1/8).

Xả nước tại đập Dâng vào sáng ngày 30/7

Chỉ sau 3 tiếng đồng hồ xả nước tại đập Dâng, vào 8h sáng ngày 30/7 đã khiến con sông Ngàn Trươi nhuốm một màu đỏ đục trên diện rộng. Có 8 xã của huyện Vũ Quang bước đầu bị ảnh hưởng gồm: Hương Minh, Hương Thọ, Đức Liên, Đức Hương, Đức Bồng, Đức Linh, Đức Giang, Ân Phú. Nhìn cả dòng sông nhuộm một màu đỏ đục, có mùi hôi khiến những người dân sinh sống 2 bên bờ sông Ngàn Trươi không khỏi hoang mang lo lắng. Đến tối cùng ngày không chỉ sông Ngàn Trươi mà sông Ngàn Sâu và sông La cũng đã bị nhuộm đỏ. Trước tình hình đó buộc UBND tỉnh Hà Tĩnh phải cho đóng cửa xả đập Dâng.

Thị sát lòng hồ Ngàn Trươi – Cẩm Trang

Tuy nhiên, có giả thiết đặt ra, nguyên nhân ô nhiễm lần này xuất phát từ hồ thủy lợi Ngàn Trươi – Cẩm Trang. Để xác định rõ nguyên nhân, PV đã liên hệ với Trạm kiểm lâm Hương Đại thuộc Vườn Quốc gia Vũ Quang đi thực tế tại lòng hồ. Ghi nhận thực tế tại lòng hồ bằng nhãn quan, nước hồ hiện tại xanh ngắt một màu, không hề có hiện tượng thay đổi màu đỏ đục như ở đập Dâng. Theo một vài người dân cho biết, thời gian này họ vẫn đánh bắt cá bình thường trên lòng hồ, không hề có hiện tượng cá chết hay nước đổi màu bốc mùi nào cả.

Dòng nước cuồn cuộn màu đỏ đục tại cửa xả đập Dâng

Trao đổi với PV, ông Mai Văn Trung – Trạm trưởng Trạm kiểm lâm Hương Đại thuộc Vườn Quốc gia Vũ Quang cho biết “Mặc dầu có hiện tượng nước chuyển màu từ xanh sang đỏ đục tại đập Dâng và kênh dẫn nước Ngàn Trươi Cẩm Trang, tuy nhiên chúng tôi thường xuyên có mặt tại lòng hồ Ngàn Trươi này thấy rằng, nước bề mặt tại lòng hồ thời gian gần đây không có gì thay đổi, vẫn xanh ngắt một màu. Về công tác giám sát bảo vệ môi trường tại đây, chúng tôi hết sức coi trọng, thường xuyên tuyên truyền người dân và du khách khi vào lòng hồ không được xả rác bừa bãi, rác thải được chúng tôi thu gom tập kết và tiêu hủy bảo đảm vệ sinh môi trường”.

Nước trong xanh trong lòng hồ tại vị trí cửa xả tuynel 1.

Có mặt tại vị trí cửa xả tuynel 1, là điểm xả từ lòng hồ Ngàn Trươi ra kênh Ngàn Trươi chảy về đập Dâng, theo ghi nhận PV thấy sự khác biệt về màu sắc hết sức rõ ràng giữa 2 bên cửa xả. Về phía bên trong là lòng hồ Ngàn Trươi nước màu xanh ngắt, phía ngoài cửa xả nước chuyển màu đỏ đục trên bề mặt, hai bên thành đập nước tạo nên một màu đỏ như gạch cua. Sở dĩ có hiện tượng này, theo như cán bộ quản lý của Ban 4 tại Dự án này lý giải, nước phía ngoài cửa xả tuynel 1 có màu đỏ đục là do khi đóng cửa xả, nước ở phía đập Dâng dâng nước lên nên tạo ra nên hiện tượng nước ở đây chuyển sang màu đỏ đục.

Nguyên nhân nào gây ra hiện tượng bất thường này?

Để xảy ra hiện tượng bất thường khi dòng nước tại đây chuyển từ màu xanh sang đỏ đục, bước đầu có 2 giả thiết nguyên nhân chính có thể gây ra là do Công ty Gỗ MDF Thanh Thành Đạt xả thải và lượng mùn thối rữa đang lắng đọng dưới đáy hồ Ngàn Trươi. Vì vị trí của công ty Gỗ MDF Thanh Thành Đạt và hồ Ngàn Trươi nằm trên 2 nhánh sông Ngàn Trươi đổ về đập Dâng.

Nước đỏ đục bên ngoài cửa xả tuynel 1, dẫn nước xuống đập Dâng

Tham vấn ý kiến của một chuyên gia trong ngành nông nghiệp chia sẻ: “Được biết sau hơn 2 tháng xuất hiện hiện tượng nước đổi màu trên kênh Ngàn Trươi nhưng không thấy hiện tượng cá chết, cây cối 2 bên vẫn sống bình thường. Nếu giả sử nước chuyển màu là do lượng thực bì, mùn gỗ, cây cối thối rửa lắng xuống tầng đáy thì không đáng lo ngại vì đây là xác hữu cơ. Các vi chất hữu cơ sử dụng tưới tiêu trong nông nghiệp là rất tốt, còn nếu sử dụng trong sinh hoạt cần phải được xử lý theo đúng quy trình. Tuy nhiên nếu là nguyên nhân khác thì tôi không bàn đến ở đây”.

Xung quanh vấn đề quan tâm của rất nhiều người dân cho rằng công trình thủy lợi Ngàn Trươi – Cẩm Trang có gói thu dọn lòng hồ 35 tỷ do Ban 4 làm chủ đầu tư, tổng công ty Trường Sơn (Bộ Quốc phòng) thi công, thực tế làm được bao nhiêu? Trong khi đó hiện tại lượng lớn cây gỗ, tre nứa đã thối rữa, nhiều diện tích mọc vượt khỏi mặt nước, thậm chí nhiều công trình của các hộ dân xây dựng trước khi di dời vẫn nằm ngập trong lòng hồ? Trước thắc mắc này, một cán bộ thuộc Ban 4, quản lý tại Dự án này cho biết “Theo quyết định của Bộ Nông nghiệp, lòng hồ Ngàn Trươi Cẩm Trang có diện tích 4.500ha, nhưng phạm vi thu dọn theo kế hoạch chỉ 1.650ha. Vì vậy những gì người dân nói ở trên có thể nằm vào diện tích không có trong kế hoạch thu dọn làm sạch lòng hồ”.

Một giả thiết khác được đặt ra, nguyên nhân gây ô nhiễm lần này là do Công ty Gỗ MDF Thanh Thành Đạt xả thải. Giải thích về vấn đề này, tại văn bản số 21/CV-TTD ngày 27/7/2019, Công ty Thanh Thành Đạt nêu rõ “Ngày 30/5 đoàn kiểm tra Sở TNMT đến lấy mẫu và kiểm tra tại nhà máy, nhà máy vẫn đang trong quá trình hiệu chỉnh thiết bị, chưa tiếp tục chạy thử ván MDF. Do vậy, không thể có trường hợp ô nhiễm nguồn nước đập Dâng Ngàn Trươi – Cẩm Trang do ảnh hưởng hoạt động của nhà máy”.

Mặt nước trong lòng hồ Ngàn Trươi thời điểm hiện tại vẫn trong xanh

Trước thực trạng nêu trên, các đơn vị liên quan đã lấy mẫu quan trắc độc lập nhằm sớm tìm ra nguyên nhân gây ô nhiễm và biến đổi màu nước tại đây. Địa điểm lấy mẫu tại Khe Trươi (sát Nhà máy Thanh Thành) đạt 2 mẫu; kênh chính đập dâng Vũ Quang 1 mẫu; cửa xả tuynel 1 một mẫu; Nhà máy nước Vũ Quang 1 mẫu; hạ lưu cầu Ngàn Trươi khoảng 100m 1 mẫu. Riêng vùng lòng hồ đập chính lấy 3 mẫu (tầng nước mặt, tầng giữa và tầng đáy). Mỗi điểm lấy được chia làm 3 mẫu độc lập, 01 sở TNMT Hà Tĩnh, 01 Bộ NN&PTNT và 01 mẫu lưu.

Đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa có kết quả kiểm tra quan trắc của các đơn vị liên quan. Theo kết luận của Đ/c Bí thư tỉnh ủy Lê Đình Sơn, nguyên nhân nào gây ra sự cố này phải nhất quyết tìm ra trong vòng 10 ngày, thời gian kể từ ngày 28/7/2019.

Ngọc Trâm