Lý do miền Bắc liên tiếp xuất hiện mưa đá?

Những ngày gần đây tại Sơn La, Phú Thọ, Vĩnh Phúc... trời tối đen như ban đêm, sau đó là mưa trút kèm mưa đá.

Ngày 24/4, tại TP Việt Trì (Phú Thọ) nhiều tuyến đường ở TP Việt Trì ngập nặng do mưa xối xả, nhiều nơi xuất hiện sét và mưa đá.

Cùng lúc, tại tỉnh Vĩnh Phúc cũng xuất hiện cơn dông kèm mưa lớn và mưa đá.

Vào khoảng 16h10 cùng ngày, trên địa bàn huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La xảy ra trận mưa đá lớn. Sau khi mưa ngớt, lực lượng chức năng huyện Vân Hồ xuống bản vẫn thấy những hòn đá to bằng cái chén nằm trong luống cà chua, lượng đá rất dày.

Thống kê nhanh của huyện Vân Hồ cho thấy, trận mưa đá lớn không gây thiệt hại về người nhưng đã khiến khoảng 20 ngôi nhà lợp fibro xi măng bị thủng, chưa tính đến lượng hoa màu bị tàn phá.

Tại huyện Mai Châu (Hòa Bình), cũng vào thời điểm trên, trên địa bàn hai xã Hang Kia và Pà Cò xảy ra một trận mưa đá kéo dài khoảng 30 phút. Đây là trận mưa đá lớn nhất từ trước tới nay tại địa phương này. Cũng theo vị lãnh đạo này, bước đầu xác định, mưa đá làm thiệt hại hoa màu, cây cối và nhiều nhà dân. Hiện địa phương đang tiến hành thống kê thiệt hại.

Theo bà Nguyễn Thanh Bình, dự báo viên, Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, những ngày qua, nhiều tỉnh thành xuất hiện mưa dông do kết hợp cả nguyên nhân nhiệt lực và động lực. Thời điểm cuối tháng 4, đầu tháng 5, khu vực phía Nam của Trung Quốc có một dải mây gây thời tiết xấu ảnh hưởng đến thời tiết Việt Nam. Trên một nền nhiệt theo thống kê của cơ quan khí tượng từ 21/3 đến 20/4 cao hơn trung bình nhiều năm từ 2-3 độ C. Điều này đã kích thích quá trình hoạt động của các đám mây đối lưu. Chính các đám mây đối lưu này đã gây ra những hiện tượng thời tiết cực đoan như trên. Đây được gọi là hiện tượng dông nhiệt.

Nguyên lý của hình thành dông nhiệt là vào những ngày nắng nóng kéo dài, ánh nắng Mặt trời hun nóng, tạo ra vùng áp thấp kích thích đối lưu phát triển. Tháng 5-6 là thời kỳ nhiệt độ miền Bắc rất cao, khả năng xuất hiện dông nhiệt sẽ nhiều hơn.

Với dông nhiệt do động lực thì có thể xuất hiện vào bất cứ thời gian nào trong ngày. Song dông nhiệt có quy luật, ở các tỉnh phía Bắc hay Thủ đô Hà Nội dông nhiệt thường xuất hiện vào những ngày rất nóng, sau khoảng 4-5 giờ chiều. Vòng đời của một đám mây dông rất ngắn, khoảng 4-6 giờ nhưng thời gian để nó gây ra hiện tượng thời tiết cực đoan chỉ vài chục phút. Xuất hiện bất ngờ, gây ra những trận dông, tố lốc nên thiệt hại không nhỏ. Mưa rất lớn có thể xuất hiện trong thời gian ngắn gây ngập úng, gãy đổ cây cối, sét đánh hỏng các thiết bị điện tử.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng phòng Dự báo Thời tiết, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, thời điểm này thời tiết miền Bắc bắt đầu chuyển tiếp sang mùa Hè nên mưa dông nhiệt về chiều còn lặp lại nhiều lần. Thông thường ở nước ta, dông nhiệt xuất hiện từ đầu mùa hè (cuối tháng 3 Âm lịch), và thường vào cuối mỗi buổi chiều, sau một ngày nắng nóng gay gắt. Tuy nhiên, cũng có những cơn dông được tích tụ sau nhiều ngày nắng nóng. Hiện tượng này sẽ kết thúc vào khoảng cuối tháng 11 đầu tháng 12.

Điều đáng lo ngại là mặc dù cơn dông chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn, nhưng thường đi kèm các hiện tượng thời tiết cực đoan như gió giật mạnh, mưa rất lớn, sấm sét dữ dội. Trong một số trường hợp, đặc biệt là khi bước vào mùa mưa bão, cơn dông còn có thể kèm theo lốc, xoáy với nhiều mức độ ảnh hưởng khác nhau.

Đặc điểm của gió lốc là tốc độ gió tăng mạnh đột ngột, khi đối lưu phát triển mạnh trong các đám mây dông, sự chênh lệch nhiệt độ theo chiều thẳng đứng lớn, làm cho áp suất thay đổi đột ngột, tạo nên những cột gió xoáy lớn tạo ra khả năng phá hủy, hút, kéo rất lớn. Cơn lốc xoáy có cường độ mạnh có thể cuốn bay các đồ vật lớn và di chuyển chúng ra xa hàng trăm mét, gây đặc biệt nguy hiểm cho người dân đang đi lại trên đường, cũng như các cơ sở kinh tế, xã hội thuộc khu vực.

Chuyên gia khuyên, để ứng phó với thời tiết cực đoan, chúng ta cần theo dõi sát các bản tin dự báo của cơ quan khí tượng. Ngoài ra cần quan sát diễn biến thời tiết như trời có nhiều mây đen, gió mạnh, hơi lạnh, ẩm...