Tình hình thiên tai từ nay đến cuối năm sẽ ra sao?

Theo Cục Khí tượng Thủy văn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), chỉ trong 9 tháng đầu năm, khu vực Biển Đông đã xuất hiện 15 cơn bão và áp thấp nhiệt đới cao hơn trung bình nhiều năm. Trong số này, 7 cơn bão ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến Việt Nam, tạo thành chuỗi thiên tai dồn dập, khiến công tác khắc phục gặp nhiều khó khăn.

Đáng chú ý, siêu bão số 9 (Ragasa) xuất hiện cuối tháng 9 với cường độ được các trung tâm quốc tế đánh giá mạnh hơn cả Yagi năm 2024. Đây là lần đầu tiên cơ quan khí tượng Việt Nam xác định cấp gió bão đạt cấp 17, giật trên cấp 17 mức cực đại của thang Beaufort. Dù đã suy yếu trước khi vào bờ, Ragasa được ghi nhận là siêu bão mạnh nhất từng xuất hiện trên Biển Đông, cho thấy nguy cơ hiện hữu từ các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Từ đầu năm đến ngày 6/10, thiên tai đã khiến 221 người chết và mất tích, 362 người bị thương, hơn 219.000 ngôi nhà hư hỏng, tốc mái. Tổng thiệt hại ước tính lên tới 33.549 tỉ đồng.

2 - 4 cơn bão có thể ảnh hưởng trong những tháng cuối năm

Ông Mai Văn Khiêm - Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết hiện tượng ENSO đang trong trạng thái trung tính nhưng nghiêng về pha La Niña yếu. Với bối cảnh này, dự báo từ nay đến cuối năm, Biển Đông có thể xuất hiện thêm 2 - 4 cơn bão và áp thấp nhiệt đới, trong đó khoảng 1 - 2 cơn có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền Việt Nam.

Theo quy luật khí hậu, tháng 10 - 11 và nửa đầu tháng 12 là giai đoạn Trung Bộ chịu tác động nhiều nhất của bão. Tuy nhiên, dưới tác động của biến đổi khí hậu, không loại trừ khả năng Bắc Bộ cũng có thể chịu ảnh hưởng trong giai đoạn cuối mùa.

Các tỉnh từ Quảng Trị đến Lâm Đồng được khuyến cáo đặc biệt đề phòng bão kết hợp với không khí lạnh đầu mùa gây mưa lớn diện rộng, lũ quét và sạt lở đất. Ngoài ra, từ tháng 10, không khí lạnh sẽ bắt đầu ảnh hưởng; từ tháng 11 trở đi, cường độ có thể tăng mạnh, kéo theo nguy cơ rét đậm, rét hại, sương muối và băng giá tại vùng núi cao.

Khó khăn trong dự báo và truyền tin

Dù công tác dự báo khí tượng đã có bước tiến lớn, theo ông Khiêm, vẫn còn những thách thức, đặc biệt với các hiện tượng có quy mô nhỏ, biến động nhanh như dông, lốc, sét, lũ quét và mưa lớn cục bộ. Việc dự báo cường độ bão trước 3 - 5 ngày cũng là bài toán khó ngay cả với các trung tâm khí tượng hàng đầu thế giới.

Bên cạnh đó, việc truyền tải thông tin dự báo đến người dân vùng sâu, vùng xa còn hạn chế, nhất là khi thiên tai lớn gây mất điện, mất sóng liên lạc. Cơ sở hạ tầng phòng chống thiên tai ở một số nơi còn yếu, trong khi tâm lý chủ quan vẫn tồn tại.

Để thích ứng hiệu quả với thiên tai, cơ quan khí tượng xác định trọng tâm là hiện đại hóa công nghệ quan trắc, mở rộng mạng lưới đo đạc và ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào công tác dự báo. Việc phát triển hệ thống dự báo thông minh, đa quy mô sẽ góp phần nâng cao độ chính xác, giúp cảnh báo sớm và kịp thời hơn.

Song song, việc đa dạng hóa kênh truyền tin, tăng cường phối hợp giữa cơ quan dự báo, chính quyền và lực lượng ứng phó địa phương được coi là giải pháp then chốt để chuyển hóa cảnh báo thành hành động thực tế.

Cơ quan khí tượng cũng khuyến nghị các địa phương đẩy mạnh quản lý rủi ro dựa vào cộng đồng, tổ chức tập huấn, diễn tập, xây dựng mạng lưới thông tin hai chiều. Đây là cách giúp người dân chủ động hơn trong ứng phó, giảm thiểu thiệt hại.

“Chúng tôi đặt mục tiêu làm chủ công nghệ AI trong dự báo khí tượng thủy văn, xây dựng hệ thống dự báo tự động, chính xác và đa quy mô để phục vụ tốt nhất cho người dân và chính quyền trong bối cảnh thiên tai ngày càng cực đoan”, ông Mai Văn Khiêm nhấn mạnh.

Cao Bằng: Chủ tịch tỉnh ban bố tình huống khẩn cấp về thiên tai