Đại biểu Quốc hội truy tìm nguyên nhân “kích hoạt” lũ quét, sạt lở đất

Những hậu quả nặng nề của lũ lụt miền Trung thời gian qua vẫn là vấn đề làm ” nóng” phiên thảo luận kinh tế – xã hội tại nghị trường ngày 3/11. Trong số 23 đại biểu đã đăng đàn nêu ý kiến, đã có rất nhiều đại biểu nêu vấn đề liên quan đến lũ lụt ở miền Trung, xây dựng và vận hành thủy điện, trồng rừng phòng hộ…

Phải có đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến an toàn từng hồ đập

Về nội dung này, ĐB Hoàng Đức Thắng (đoàn Quảng Trị) nhận định trong số các nguyên nhân của việc sạt lở, ngập lụt kéo dài ở miền Trung thời gian qua “chắc chắn là do chúng ta đã mất quá nhiều rừng tự nhiên làm lá chắn”.

Đại biểu Hoàng Đức Thắng phát biểu sáng 3/11

Theo ĐB này, hơn 20 năm qua, các dự án thủy điện nhỏ ồ ạt xây dựng với quy mô khác nhau. Cùng với đó, nhu cầu mưu sinh của người dân và nhu cầu phát triển hạ tầng khiến nhiều diện tích rừng đầu nguồn mất đi. Dù chỉ tiêu phấn đấu về độ che phủ rừng hàng năm đều tăng, nhưng không nói được nhiều về chất lượng, khả năng giữ đất, giữ nước, chắn giữ thiên tai khi rừng tự nhiên, rừng phòng hộ bị thu hẹp. Phần lớn vụ lũ quét, sạt lở đất xảy ra ở nơi đồi núi trọc, rừng nghèo, tỷ lệ rừng tự nhiên thấp.

“Thủy điện có thể không làm ra lũ nhưng thủy điện làm mất rừng”, ĐB Hoàng Đức Thắng nói và đề nghị Chính phủ phải kiên quyết chỉ đạo rà soát, đánh giá đầy đủ thực trạng rừng cũng như việc phát triển các dự án thủy điện nhỏ, nhất là khu vực miền Trung, Tây Nguyên. Qua đó, các cơ quan chức năng có giải pháp căn cơ và lâu dài về môi trường, tăng cường khả năng chống chịu mưa bão, lũ lụt.

Đại biểu tỉnh Quảng Trị cũng đề nghị Quốc hội tăng cường giám sát tối cao để có các quyết sách mạnh mẽ, kiên quyết dừng, loại bỏ các dự án, công trình không hiệu quả, không bảo đảm an toàn và ảnh hưởng đến rừng, nhất là rừng đầu nguồn, rừng tự nhiên.

Cần rà soát về thuỷ điện

ĐBQH Phan Thái Bình (đoàn Quảng Nam) gửi lời cảm ơn đến các cơ quan ban ngành và đồng bào, chiến sĩ cả nước… thời gian qua đã rất quan tâm, động viên, chia sẻ kịp thời đối với miền Trung nói chung và Quảng Nam nói riêng trong việc khắc phục, tìm kiếm cứu nạn cứu hộ sau khi chúng ta trải qua sự cố thiên tai.

ĐBQH Phan Thái Bình phát biểu về xây dựng thủy điện

Từ thực tiễn của Quảng Nam cũng như dải đất miền Trung vừa qua, ĐB Phan Thái Bình đã đề xuất cơ chế hỗ trợ thóc gạo cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi để họ không phải trồng lúa rẫy, khuyến khích nhân dân giữ rẫy làm rừng, tạo cho người dân có nguồn sinh kế tại chỗ, giải quyết công ăn việc làm… để đồng bào yên tâm sinh sống, tránh gây tác hại xấu đến môi trường.

Về xây dựng hồ thủy điện, ĐB này cũng bày tỏ mong muốn các nhà khoa học, chuyên gia cần phải nghiên cứu, đánh giá thật kỹ tác động của việc xây dựng các thủy điện, hồ đập tới tự nhiên, thổ nhưỡng, diện tích rừng, không nên chuyển mục đích sử dụng đất rừng phòng hộ sang mục đích khác…

“Việc thu hồi diện tích trồng rừng ở khu vực này đang có chức năng phòng hộ và trồng lại ở vị trí khác, dù đảm bảo diện tích, thì cũng không còn chức năng phòng hộ nữa”, ĐB này nói.

Về vấn đề sạt lở, ĐB Phan Thái Bình cho rằng, cần khuyến cáo người dân làm nhà sàn ở những vùng dễ bị sạt lở. Vì thực tiễn vừa qua, khi bị sạt lở thì nhà sàn chỉ bị đẩy đi chứ không bị vùi lấp. Cùng với đó là khuyến cáo người dân làm nhà chống lũ ở vùng thấp. Hầm trú bão ở vùng ven biển.

Ngoài ra, ĐB cũng đề xuất tổng rà soát lại toàn bộ các cơ sở giáo dục trên địa bàn cả nước, đặc biệt là những vùng thường xuyên xảy ra thiên tai, bão lũ.

Thông thường khi di dân để tránh thiên tai thì thường di chuyển đến các trụ sở cơ quan nhà nước, các trường học vì có xây dựng kiên cố. Thế nhưng, trong đợt bão lũ này, thống kê cho thấy, ở Quảng Nam và Quảng Ngãi, hơn 50% trường học bị tốc mái, hư hỏng nặng nhẹ.

“Cần có mái che, đổ bê tông kiên cố. Như vậy vừa an toàn cho giáo viên và học sinh trong dạy và học, đồng thời cũng lưỡng dụng cả trong phòng tránh, trú bão, ĐB Phan Thái Bình khuyến cáo.

Cùng quan điểm này, ĐB Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) đề nghị Quốc hội (QH) và Chính phủ tiếp tục các chương trình trồng rừng tái sinh thay thế cho diện tích rừng nguyên sinh đang bị suy giảm. Bà Xuân cũng đề nghị Chính phủ, Bộ Công thương, các địa phương nhanh chóng đánh giá lại việc đầu tư dự án thủy điện vừa và nhỏ tại các tỉnh Tây nguyên, miền Trung và miền núi phía bắc, đồng thời cân nhắc loại bỏ dự án thủy điện vừa và nhỏ ra khỏi quy hoạch điện đến năm 2030.

Bảo Ngọc