Đến bao giờ người Hà Nội mới được “hít thở” không khí sạch?

Vào những ngày lạnh, lặng gió kèm sương mù, người dân Hà Nội khi ra đường lại có cảm giác tức ngực, khó thở, đau đầu… Trong khi đó, các ứng dụng đo chất lượng không khí đồng loạt hiển thị cảnh báo đỏ, tím, thậm chí nâu thẫm (mức đặc biệt nguy hại).

Theo Tổng cục Môi trường, Bộ Tài Nguyên – Môi trường (TN-MT) đánh giá, ô nhiễm không khí ở Hà Nội và một số tỉnh phía Bắc đã trở thành quy luật trong dịp cuối năm. Kết quả quan trắc chất lượng không khí trong đầu tháng 1/2021 tiếp tục ghi nhận tình trạng chất lượng không khí tại Hà Nội và các thành phố phía Bắc đã bị suy giảm nghiêm trọng.

Đặc biệt trong những ngày đầu năm 2021, chất lượng không khí của Thủ đô đã chạm ngưỡng cảnh báo “rất xấu” tại nhiều địa điểm. Đáng chú ý, ô nhiễm không khí cao nhất thường vào buổi đêm và sáng sớm, là thời điểm lượng xe cộ lưu thông và hoạt động thường nhật của con người hầu như không có.

Theo Tổng cục Môi Trường, đầu tháng 1/2021, chất lượng môi trường không khí khu vực phía Bắc, đặc biệt là tại Hà Nội đã xuất hiện một số đợt ô nhiễm không khí với chỉ số AQI ở mức cao.

“Với các điều kiện khí tượng bất lợi vào mùa đông, cộng hưởng với gió mùa Đông Bắc mang theo một lượng lớn bụi từ phía Bắc đến Việt Nam gây ra những ảnh tiêu cực đến chất lượng không khí các tỉnh khu vực phía Bắc”, cơ quan này đánh giá.

Ảnh minh họa

Cụ thể, vào mùa thu, đông và xuân, ít ánh nắng mặt trời nên ban ngày mặt đất bị đốt nóng vừa phải. Sau khi hết ánh nắng mặt trời vào buổi tối, do trời quang nên bức xạ sóng dài làm mặt đất bị lạnh rất nhanh và tạo nên hiện tượng nghịch nhiệt gần mặt đất vào đêm và sáng sớm. Đây cũng là khoảng thời gian gió lặng.

Gió lặng kết hợp với nghịch nhiệt làm khí thải từ ô tô, xe máy và các hoạt động dân sinh, xây dựng và công nghiệp khác không khuếch tán lên cao được. Kết quả là gần mặt đất có nồng độ khói, bụi rất cao. Nếu không có gió mùa Đông Bắc hoặc mưa lớn, khói bụi sẽ tích tụ trong lớp không khí sát mặt đất làm nồng độ khói, bụi tăng dần theo thời gian.

Ngoài ra, do yếu tố về địa hình khu vực thủ đô là địa hình chủ yếu đồng bằng, thấp từ Tây Bắc xuống Đông Nam theo hướng dòng chảy của sông Hồng, bao bọc xung quanh thành phố Hà Nội tại các khu vực giáp ranh các khu vực đồi núi và các khu, cụm công nghiệp tỉnh như Hưng Yên, Bắc Ninh, Hà Nam, Hòa Bình, Vĩnh Phúc, Thái Nguyên đang phát triển mạnh.

Do đó, với điều kiện khí hậu khí tượng sương mù sát mặt đất gây ra hiện tượng quần gió, các chất ô nhiễm không được phát tán được và tích tụ ô nhiễm trong những ngày qua tại khu vực Hà Nội nói riêng và một số vùng đồng bằng Bắc Bộ nói chung.

Bên cạnh đó, một số tác động cục bộ do hoạt động giao thông tăng cao sau kỳ nghỉ Tết Dương lịch, tình trạng rác thải ùn ú, không được vận chuyển đến bãi xử lý do thay đổi đơn vị thu gom vệ sinh môi trường trên địa bàn một số quận, huyện vào cuối năm 2020 làm gia tăng tình trạng đốt rác thải sinh hoạt tự phát gây ô nhiễm môi trường.

Việc đốt rơm rạ, các hoạt động xây dựng, lát đá vỉa hè và các hoạt động sản xuất cuối năm tăng cường để cung ứng hàng hóa trong dịp Tết Nguyên đán… là những nguyên nhân phát thải ô nhiễm nội tại trên địa bàn TP Hà Nội.

Theo dự báo Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, tới từ nay đến tháng 3/2021 là khoảng thời gian xuất hiện nhiều hình thái thời tiết khí tượng bất lợi gây suy giảm chất lượng không khí, ảnh hưởng tới sức khỏe người dân. Sở đã có công văn báo cáo UBND TP.Hà Nội về diễn biến chất lượng môi trường không khí và các công bố dữ liệu quan trắc trên các phương tiện truyền thông đại chúng.

Do vậy, các chuyên gia khuyến cáo, người dân, nhất là những nhóm người già, trẻ em, người đang mắc bệnh hô hấp mãn tính nên hạn chế ra ngoài vào thời điểm này. Nếu bắt buộc phải ra ngoài, mọi người cần trang bị mũ, áo, khẩu trang và kính để hạn chế tác hại của ô nhiễm không khí.

Theo các chuyên gia, những ngày tới, nếu thời tiết thay đổi theo hướng thuận lợi, có mưa, khói bụi “mắc kẹt” ở bầu khí quyển có cơ hội phát tán và bay đi, tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội mới được cải thiện.

Sở Tài nguyên và Môi trường cũng tiếp tục xác định các nguyên nhân gây ô nhiễm nội tại cũng như các vấn đề gây ô nhiễm từ các nơi khác tác động tới Hà Nội.

Đồng thời đơn vị này cũng nghiên cứu, đề xuất và triển khai đồng bộ các biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường không khí, ứng phó biến đổi khí hậu, cải thiện chỉ số AQI trên địa bàn TP.Hà Nội.

Ngọc An