[Góc nhìn tuần qua]: Khi thời tiết cực đoan đang dần trở thành “bình thường mới”

Năm 2023 là một năm nhiều kỷ lục đáng buồn về thời tiết, khí hậu với những ngày nắng nóng kỉ lục, thậm chí tháng 7/2023 còn được ghi nhận là tháng nóng nhất trong vòng 120.000 năm trở lại đây.

Năm nay, năm 2024 sẽ có sự chuyển pha liên tục của các hình thái thời tiết. El Nino sẽ kết thúc vào tháng 4 và trải qua giai đoạn trung tính trong các tháng 5,6. Sau đó, có sự chuyển pha đột ngột sang La Nina từ khoảng tháng 7 và kéo dài đến hết năm. Chính vì vậy, thời tiết sẽ có nhiều biến động và nhiều hình thái thời tiết cực đoan như nắng nóng, mưa dông, lũ lụt và bão nhiều. Do vậy, công tác phòng chống bão lũ cực đoan cần phải được chuẩn bị ngay từ bây giờ để chủ động phòng ngừa, ứng phó.

Trong những năm qua, những biến số đã diễn biến không hề nhỏ. Băng ở hai cực đang tan với tốc độ nhanh chưa từng có. Nhiệt độ của các đại dương ấm lên. Tất cả những yếu tố này và hơn thế nữa có thể khiến những hình thái thời tiết như El Nino hay La Nina trở thành một thứ gì đó khó lường hơn trước kia rất nhiều. Và luôn luôn, con người phải ở tâm thế phòng bị.

Theo thông lệ trong các năm trung tính, khối mây tích tụ giữa Thái Bình Dương sẽ được gió mậu dịch đưa về phía Tây đến các nước như Việt Nam, hình thành nên mùa mưa bão bình thường và dự đoán được. Nhưng với năm El Nino kết thúc trễ, giai đoạn trung tính ngắn, và La Nina có thể xuất hiện trùng vào mùa mưa bão thì câu chuyện hoàn toàn khác. Hậu quả của El Nino 2023-2024 sẽ còn kéo dài, với lượng mưa ít hơn cho dù tháng 4 đã là mùa mưa chính cận kề, và nông vụ sẽ rất bất lợi do hạn hán thiếu nước và cũng do mùa mưa bị đẩy lùi. Xâm nhập mặn sớm và sâu trở thành vấn đề lớn cho cả con người, vật nuôi và cây trồng. 

Dự báo các tháng cuối năm 2024, biến đổi khí hậu sẽ tiếp tục tác động làm gia tăng tính cực đoan, khiến thiên tai diễn biến phức tạp, nhất là mưa, bão, lũ, ngập lụt. Đáng chú ý là kịch bản tác động trên khá giống với hình thái diễn biến khí hậu năm 2020 (năm thiên tai diễn ra không theo quy luật, dị thường, khốc liệt đã gây ra thảm họa lũ, lụt, lũ quét, sạt lở đất lịch sử ở miền Trung, nhất là các tỉnh Quảng Trị, Quảng Bình, Quảng Nam, Thừa Thiên-Huế).