Bảo vệ môi trường

Chuyên gia nêu “điểm nghẽn” trong phân loại rác thải tại nguồn

Mai Hạ • 17:21 07/11/2025

Cơ chế quản lý thiếu đồng bộ, hạ tầng chưa sẵn sàng và niềm tin của người dân suy giảm - đó là ba “nút thắt” lớn khiến chính sách phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn, dù đã được luật hóa, vẫn chưa thực sự đi vào cuộc sống.

Từ chủ trương đúng đến thực tế nhiều vướng mắc

Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, từ ngày 1/1/2025, các hộ gia đình phải phân loại rác thải sinh hoạt thành 3 nhóm trước khi chuyển giao cho đơn vị thu gom. Tuy nhiên, việc triển khai trên thực tế, đặc biệt tại Hà Nội, đang đối mặt với không ít khó khăn.

Phát biểu tại tọa đàm “Phân loại rác thải tại nguồn: Từ cam kết đến hành động” do Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp UBND phường Hoàng Liệt tổ chức sáng 7/11, ông Bùi Ngọc Tú – Trưởng phòng Kỹ thuật Công nghệ, Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (URENCO) cho rằng hạ tầng thu gom, tiếp nhận và xử lý rác hiện chưa đồng bộ.

“Nhiều khu vực thiếu điểm tập kết phù hợp cho các nhóm rác khác nhau. Hạ tầng xử lý rác hữu cơ, tái chế còn yếu, chưa phát huy hiệu quả. Trong khi đó, thói quen của người dân vẫn chưa thực sự thay đổi”, ông Tú nói.

Ở góc độ quản lý cơ sở, ông Nguyễn Anh Tuấn – Chủ tịch UBND phường Hoàng Liệt thông tin: “Phường có 83 tòa chung cư, mỗi ngày phát sinh hàng trăm tấn rác thải sinh hoạt. Dù đã triển khai nhiều biện pháp tuyên truyền, nhưng việc tổ chức thực hiện còn gặp nhiều trở ngại về nhân lực và hạ tầng”.

Tình trạng này cũng được ông Phạm Xuân Điệp – Trưởng Ban Quản trị Chung cư New Skyline (KĐT Văn Quán) chỉ rõ: “Ngay cả khi cư dân đã phân loại đúng, xe thu gom vẫn trộn chung rác do đơn vị thu gom chưa có hạ tầng tách biệt. Điều đó khiến người dân mất niềm tin và không còn động lực duy trì việc phân loại”.

Từ góc nhìn quản lý nhà nước, ông Đặng Thành Vinh – Phó trưởng phòng Quản lý chất thải rắn (Sở NN&MT Hà Nội) cho biết phần lớn các tòa nhà chung cư hiện chưa đáp ứng yêu cầu phân loại rác thành 3 nhóm.

“Luật đã có, chế tài đã ban hành, nhưng nếu hạ tầng và quy trình chưa hoàn thiện thì việc xử phạt gần như không thể thực thi hiệu quả”, ông Vinh khẳng định.

Phá “điểm nghẽn” chính sách – tạo động lực thực chất

Theo GS.TS Hoàng Xuân Cơ – Trưởng Ban Khoa học, Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam, “điểm nghẽn” lớn nhất không nằm ở người dân hay doanh nghiệp, mà là sự thiếu đồng bộ trong cơ chế quản lý.

“Người dân phần lớn đã có ý thức, nhưng chính quyền cơ sở chưa có hướng dẫn rõ ràng, trong khi hạ tầng thu gom từ thùng chứa, xe vận chuyển đến trạm trung chuyển vẫn rời rạc”, GS.TS Hoàng Xuân Cơ thẳng thắn.

Cùng quan điểm, TS. Hoàng Dương Tùng – Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, nhấn mạnh: “Muốn phân loại rác tại nguồn thành công, phải tạo động lực kinh tế và tinh thần. Có thể áp dụng mô hình ‘tích điểm xanh’ – người dân mang rác tái chế đến điểm thu đổi để nhận quà hoặc phiếu mua hàng. Các khu dân cư làm tốt được công nhận danh hiệu ‘Khu dân cư xanh’, tạo phong trào thi đua bền vững”.

GS.TS Nguyễn Thành Lợi – Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị phát biểu tại tọa đàm “Phân loại rác thải tại nguồn: Từ cam kết đến hành động”

Ở khía cạnh doanh nghiệp, đại diện URENCO cho biết đơn vị đã thí điểm phân loại rác tại Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Từ Liêm và bước đầu ghi nhận hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn cần thêm cơ chế hỗ trợ đầu tư và đơn giá thu gom phù hợp.

“Nếu không có chính sách kinh tế đủ mạnh, doanh nghiệp khó mở rộng mô hình đồng bộ trên toàn thành phố”, ông Bùi Ngọc Tú chia sẻ.

Hướng tới hành động thiết thực

Phát biểu khai mạc tọa đàm, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi – Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị khẳng định: “Rác thải sinh hoạt là thước đo văn minh đô thị. Từ cam kết đến hành động thực tế vẫn là một quãng đường dài. Người dân muốn làm, nhưng thiếu hướng dẫn; chính quyền cơ sở thiếu nhân lực, kinh phí; hạ tầng thu gom chưa đồng bộ. Chính vì vậy, chúng ta phải cùng nhau tháo gỡ”.

Ông nhấn mạnh, thay đổi nhận thức cần thời gian, nhưng thay đổi hành động cần sự gương mẫu và quyết tâm. Nếu mỗi người dân bỏ rác đúng nơi, đúng loại; mỗi tổ dân phố có một người tiên phong; mỗi cơ quan, mỗi tờ báo lan tỏa thông điệp xanh thì ý thức cộng đồng sẽ dần hình thành và lan tỏa.

Kết luận tọa đàm, các chuyên gia thống nhất rằng: muốn chính sách phân loại rác tại nguồn đi vào thực chất, Hà Nội cần hoàn thiện đồng bộ hạ tầng, có cơ chế khuyến khích, giám sát minh bạch và tạo động lực cho người dân, doanh nghiệp cùng tham gia.

Phân loại rác tại nguồn không chỉ là nghĩa vụ pháp lý từ năm 2025, mà còn là hành động vì tương lai xanh của Thủ đô, hướng tới mục tiêu “Hà Nội sáng – xanh – sạch – đẹp” vào năm 2030.