Nguy cơ tái hiện hạn, mặn lịch sử năm 2016

Đợt hạn mặn 2015–2016 có tái diễn?

Theo nhận định của ông Nguyễn Trường Sơn – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai, Bộ NN&PTNT: Tình hình hạn hán và xâm nhập mặn mùa khô 2019–2020 tại vùng ĐBSCL sẽ diễn ra rất nghiêm trọng, mức độ tương đương năm 2015–2016. Hiện nay lượng mưa trên toàn bộ lưu vực ĐBSCL đang giảm rất mạnh, kéo theo nguồn nước cũng suy giảm theo. Ghi nhận thực tế tại một số điểm nóng về mặn ở khu vực ĐBSCL cho thấy mặn đã hiện hữu và đang lấn sâu với tốc độ nhanh vào các tỉnh trong vùng. Hiện ngành chức năng và người dân khu vực này đang triển khai nhiều giải pháp ứng phó.

Ông Nguyễn Văn Lợi – Phó Giám đốc phụ trách Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Vĩnh Long – cho biết: Những năm trước một số tỉnh như Hậu Giang, Cần Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau xuất hiện mặn, rồi mới tới tỉnh Vĩnh Long. Thế nhưng năm nay, sau khi Bến Tre xuất hiện mặn, là tới Vĩnh Long. “Theo quy luật, Vĩnh Long sẽ chịu ảnh hưởng xâm nhập mặn sớm nhất từ tháng 2 đến tháng 5, cao điểm nhất là tháng 3 và tháng 4. Nhưng quy luật này đã thay đổi khi mới đầu tháng 12 năm nay mặn đã tới rồi. Chưa năm nào trong tháng 12 tại cống Nàng Âm, độ mặn cao tới 8,2‰, tại Vàm Vũng Liêm cao 6,6‰ – ông Lợi nói và cho biết thêm: Hàng chục năm công tác trong ngành khí tượng thuỷ văn ở Vĩnh Long chưa năm nào mà mặn lại đến sớm như vậy, tôi lo lắng liệu tình hình hạn hán, xâm nhập mặn sắp tới có diễn ra gay gắt như năm 2016?”.

Tại các địa phương xuất hiện mặn đã đóng toàn bộ cống ngăn mặn

Ông Lê Văn Phương – nông dân ở xã Ngãi Tứ, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long – rất bất ngờ khi mặn xuất hiện ở địa phương. “Thường thì sau Tết Nguyên đán mặn mới xuất hiện, nhưng rất ít, không hiểu sao năm nay mặn lại đến sớm vậy. Hổm rày địa phương và báo đài dự báo về tình hình hạn mặn sẽ ác liệt, nên nhiều hộ chúng tôi ở đây đã trữ nước trong vườn, để ứng phó với mặn. Mong rằng đừng tái diễn như năm 2016”.

Theo cơ quan chức năng tỉnh Vĩnh Long, hướng xâm nhập mặn chủ yếu trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long là sông Cổ Chiên và sông Hậu. Hiện UBND tỉnh Vĩnh Long đã chỉ đạo cho các ngành chức năng xây dựng 3 phương án ứng phó với đợt hạn mặn từ nay kéo dài cho đến đầu năm 2020. Kịch bản ứng phó nặng nề nhất là hạn mặn sẽ gây nhiễm mặn, thiếu nước cho gần 100.000 ha hoa màu, lúa, cây ăn trái, cuộc sống của hàng chục nghìn hộ gia đình gặp khó khăn do thiếu nước ngọt.

Ở ĐBSCL muốn biết khi nào mặn xâm nhập thì đến Bến Tre. Bến Tre là địa phương đầu tiên xuất hiện mặn, cũng là địa phương chịu nhiều tác động từ mặn xâm nhập.

Ngành chức năng của Bến Tre đo được tại Vàm Cái Hàn, ấp Phú Hòa, xã Hưng Khánh Trung B của huyện Chợ Lách ngày 10/12, độ mặn cao nhất là 6,65‰, tuy nhiên sau đó có giảm vì mưa. Hiện độ mặn đang ở mức thấp 1,3‰. Do đo được mặn sớm và chủ động thông báo cho người dân, nên người dân đã chủ động, chuẩn bị trữ nước và có phương án ứng phó với hạn mặn nên chưa bị thiệt hại về cây ăn trái và hoa kiểng phục vụ Tết Nguyên đán… Hiện UBND tỉnh Bến Tre đã chỉ đạo ngành chức năng thường xuyên đo độ mặn, tổ chức các điểm đo độ mặn miễn phí cho người dân có nhu cầu, đồng thời xây dựng các khu vực trữ nước ngọt ở các xã, mở rộng mạng lưới cấp nước sinh hoạt cho các xã bị ảnh hưởng do mặn.

Thạc sĩ Kỷ Quang Vinh – nguyên Chánh Văn phòng Công tác biến đổi khí hậu TP Cần Thơ – cho biết: Chế độ thủy triều của sông Mê Kông năm nay rất đặc biệt. Cụ thể, cuối tháng 8, đầu tháng 9/2019, tại các trạm Kratie, Stung Treng (Campuchia), Pakse (Lào), mực nước đang ở mức thấp nhất lịch sử, nhưng đến giữa tháng 9, mực nước đã vượt lên mức cao nhất từng được ghi nhận, rồi nhanh chóng xuống thấp như trước đó. Ngoài ra, Biển Hồ – nơi đóng vai trò trữ nước – đang bị bồi lắng, lượng nước ít hơn trước, cùng với ĐBSLC bị sụt lún khiến nước từ Biển Hồ khi vào Việt Nam sẽ chảy thoát ra biển nhanh hơn, không giữ lâu được.

“Từ những yếu tố trên, nếu sang năm 2020 không có mưa trái mùa thì ĐBSCL sẽ đối mặt với một đợt hạn hán, xâm nhập mặn khá gay gắt. Có thể tương đương hoặc nặng nề hơn năm 2016” – ông Vinh nói.

Hoàng Linh (T/h)