Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam: Vững bước trong kỷ nguyên xanh

Nhân dịp Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam lần V (2025 - 2030) sắp diễn ra, phóng viên Tạp chí Môi trường và Cuộc sống đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Xuân Lai – Tổng Thư ký Hội, người đã gắn bó với Hội qua nhiều thời kỳ, để nhìn lại chặng đường phát triển và chia sẻ kỳ vọng vào tương lai.

PV: Thưa ông, là một người đã gắn bó với Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam suốt gần 2 thập kỷ, ông có thể chia sẻ những dấu mốc phát triển quan trọng của Hội trong suốt các nhiệm kỳ vừa qua?

Ông Nguyễn Xuân Lai: Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam là tổ chức xã hội – nghề nghiệp tập hợp các tổ chức, công dân Việt Nam tự nguyện hoạt động trong lĩnh vực nước và môi trường. Hội được thành lập với mục tiêu đoàn kết hội viên, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, hỗ trợ nâng cao hiệu quả hoạt động, trình độ chuyên môn, cập nhật thông tin khoa học – kỹ thuật, quản lý, kinh tế, và thúc đẩy phát triển bền vững, góp phần bảo vệ nguồn nước và môi trường sống của cộng đồng.

Hội hoạt động dưới sự quản lý nhà nước của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, theo điều lệ do Bộ Nội vụ phê duyệt, đồng thời có sự phối hợp, hỗ trợ của các bộ, ngành trung ương có liên quan. Phương châm hoạt động của Hội được xác định rõ ràng và nhất quán qua nhiều nhiệm kỳ là: “Đưa nước sạch đến với người nghèo – Biến chất thải thành tài nguyên – Cùng cộng đồng ứng phó với biến đổi khí hậu.” Ba định hướng này đã và đang phát huy hiệu quả thiết thực, phù hợp với chủ trương, nghị quyết của Đảng và Nhà nước.

Nhìn lại chặng đường hơn 20 năm hình thành và phát triển, Hội đã trải qua ba giai đoạn đáng nhớ:

Giai đoạn thứ nhất: Hội được thành lập trong bối cảnh cả nước triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn. Hội đã đồng hành cùng các cơ quan trung ương và địa phương thực hiện hiệu quả chương trình, góp phần nâng cao đời sống người dân khu vực nông thôn.

Giai đoạn thứ hai: Với sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế – công nghiệp, quá trình đô thị hóa mở rộng, yêu cầu bảo vệ môi trường ngày càng trở nên cấp thiết. Hội từng bước mở rộng phạm vi hoạt động, tham gia sâu vào các vấn đề môi trường đô thị, công nghiệp, phát triển bền vững.

Giai đoạn thứ ba (giai đoạn hiện nay): Trước yêu cầu tinh gọn bộ máy quản lý nhà nước từ trung ương đến địa phương, thực hiện chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh và xã/phường), Hội tiếp tục kiện toàn tổ chức. Đồng thời, để phù hợp với định hướng mới, Hội đã đề xuất đổi tên thành “Hội Nước và Môi trường Việt Nam”. Đề xuất này đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường đồng thuận và Bộ Nội vụ phê duyệt. Đây chính là những dấu mốc quan trọng đánh dấu quá trình trưởng thành, thích ứng và phát triển không ngừng của Hội suốt hơn hai thập kỷ qua.

Đại hội Chi bộ Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, nhiệm kỳ 2025 – 2027 thành công tốt đẹp

PV: Nhìn lại nhiệm kỳ IV (2019 – 2024), ông đánh giá như thế nào về những kết quả nổi bật mà Hội đã đạt được trong bối cảnh dịch bệnh và thách thức môi trường ngày càng gay gắt?

Ông Nguyễn Xuân Lai: Trong nhiệm kỳ IV vừa qua, Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam hoạt động trong bối cảnh tình hình kinh tế - xã hội trong nước và thế giới có nhiều biến động. Đại dịch COVID-19 và những thách thức môi trường nghiêm trọng đã ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động của Hội, khiến một số hoạt động chưa phát triển mạnh mẽ như kỳ vọng. Tuy nhiên, nhờ sự đoàn kết, nỗ lực của Ban Chấp hành từ Trung ương đến các địa phương, cùng sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng, Hội vẫn đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Trước hết, về công tác tổ chức, Hội luôn chú trọng kiện toàn bộ máy, bổ sung đội ngũ cán bộ từ Ban Thường vụ, Ban Lãnh đạo, Thường trực đến Ban Chấp hành. Việc phát triển hội viên cũng được quan tâm: đến nay, Hội có 228 hội viên, trong đó 182 hội viên cá nhân và 45 hội viên tập thể. Chất lượng hoạt động của hội viên ngày càng được nâng cao.

Về mặt tổ chức bộ máy tại địa phương, Hội đã mở rộng và phát triển hệ thống hội ở nhiều tỉnh, thành như Thái Nguyên, Bắc Giang (nay là tỉnh Bắc Ninh); thành lập Văn phòng đại diện tại TP. Hồ Chí Minh và đang chuẩn bị thành lập các văn phòng đại diện tại Hà Nội, Đắk Lắk và một số vùng miền khác, tiến tới xây dựng hệ thống Hội ở các vùng trọng điểm trên cả nước.

Hội cũng tích cực phối hợp với các bộ, ngành trung ương và tranh thủ sự ủng hộ, tạo điều kiện từ Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam để nâng cao hiệu quả hoạt động. Công tác truyền thông và thực hiện nhiệm vụ theo điều lệ Hội ngày càng mang lại hiệu quả cao hơn.

Trong nhiệm kỳ qua, Hội đã đẩy mạnh hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội. Cụ thể, Hội đã tham gia đóng góp ý kiến vào các dự thảo quy hoạch tài nguyên nước, Luật Tài nguyên nước (sửa đổi), các chính sách liên quan đến giảm phát thải khí nhà kính, carbon, bảo vệ môi trường. Hội cũng phối hợp tổ chức nhiều hội thảo chuyên đề về phát thải ròng, chuyển đổi xanh, đồng thời phổ biến Luật Bảo vệ môi trường mới đến cộng đồng.

Hội cũng tham gia thực hiện các đề tài nghiên cứu cấp Bộ, cấp Hội thuộc hệ thống các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, nhằm hoàn thiện cơ sở lý luận và chính sách trong quản lý tài nguyên nước, môi trường và phát triển bền vững.

Về hợp tác quốc tế, Hội từng bước mở rộng quan hệ, tranh thủ các nguồn lực và thành tựu liên quan để hỗ trợ hoạt động chuyên môn. Trong công tác truyền thông, các đơn vị trực thuộc và doanh nghiệp là hội viên đã cung cấp nhiều sản phẩm, thiết bị phục vụ bảo vệ môi trường cho các tỉnh, thành phố, qua đó đóng góp tích cực vào xây dựng và phát triển Hội.

PV: Vậy theo ông, đâu là yếu tố giúp Hội duy trì sự phát triển ổn định và có chiều sâu như hiện nay?

Ông Nguyễn Xuân Lai: Để đạt được những kết quả ổn định và bền vững trong suốt thời gian dài, theo tôi, trước hết phải nhấn mạnh đến yếu tố đoàn kết và đồng lòng trong đội ngũ lãnh đạo Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam từ Trung ương Hội đến các cấp hội cơ sở. Khi các đơn vị trực thuộc cùng nhất trí cao và có quyết tâm mạnh mẽ, thì chắc chắn sẽ đạt được những kết quả tích cực như thời gian vừa qua, và cả trong thời gian tới.

Thứ hai, Hội đã kiên trì đổi mới từng bước về phương thức lãnh đạo, lề lối làm việc, phương pháp tổ chức, và đặc biệt là chú trọng đổi mới công nghệ, tư duy sáng tạo trong hoạt động.

Thứ ba, Hội thực sự làm tròn vai trò là cánh tay nối dài của cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực nước sạch và môi trường. Đây là yếu tố rất quan trọng. Muốn làm tốt điều này, Hội phải duy trì mối quan hệ phối hợp chặt chẽ, tranh thủ sự chỉ đạo của các cơ quan chức năng để kịp thời chuyển tải các chủ trương, chính sách quản lý nhà nước về nước sạch, môi trường và sắp tới là lĩnh vực tổng hợp “nước và môi trường” – đến với cộng đồng xã hội.

Thứ tư, Hội tập trung vào công tác truyền thông và phản biện xã hội, coi đây là hai nhiệm vụ then chốt. Và trong suốt thời gian qua, Tạp chí Môi trường và Cuộc sống – Cơ quan ngôn luận của Hội đã phối hợp thực hiện khá tốt nhiệm vụ này, qua đó tạo được hiệu ứng lan tỏa tích cực đến xã hội và các cơ sở.

Cuối cùng, Hội cũng hướng tới thực hiện tốt chuyển đổi xanh, tích hợp chuyển đổi số vào quá trình đổi mới sáng tạo, xem đây là những yếu tố mang tính nền tảng, góp phần vào những kết quả Hội đã đạt được trong thời gian qua.

PV: Với cương vị là Tổng Thư ký Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, ông có thể chia sẻ thêm về những bài học kinh nghiệm rút ra trong quá trình điều hành, điều phối hoạt động Hội?

Ông Nguyễn Xuân Lai: Về bài học kinh nghiệm, trước hết, tôi cho rằng phải lấy con người làm trung tâm. Trong quá trình điều hành, điều phối hoạt động Hội, điều quan trọng là tạo điều kiện để hội viên được phát huy năng lực, sự sáng tạo, gắn bó với các hoạt động của Hội. Đây cũng là yếu tố then chốt giúp Hội kết nạp được ngày càng nhiều hội viên là các tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp, trung tâm... đang trực tiếp hoạt động trong lĩnh vực nước sạch, môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Bài học thứ hai là phải bám sát thực tiễn, tránh hình thức. Tất cả các chương trình tập huấn, dự án, hoạt động của Hội cần xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, vấn đề thực tế và hướng đến giải pháp cụ thể, khả thi. Kinh nghiệm từ những năm đầu thành lập cho thấy, nếu hoạt động không đi vào thực chất thì khó tạo được hiệu quả bền vững.

Bài học thứ ba là Hội cần chủ động phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, tổ chức, nhất là trong vai trò là thành viên của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam để đóng góp tích cực vào sự nghiệp chung của đất nước trong lĩnh vực nước sạch và môi trường. Điều quan trọng là phải nhận thức rõ: vấn đề môi trường, vấn đề nước không phải của riêng một tổ chức hay cá nhân nào, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội, toàn cầu. Tất cả tầng lớp nhân dân đều cần tham gia, đồng hành.

Từ thực tiễn hoạt động, những bài học nói trên đã và đang góp phần quan trọng giúp Hội đạt được những thành tựu thiết thực, đóng góp tích cực vào công cuộc phát triển bền vững của đất nước. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần tiếp tục rút kinh nghiệm và hoàn thiện trong thời gian tới.

PV: Năm 2025 được gọi là năm “bước vào kỷ nguyên mới” – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Trong bối cảnh ấy, ông có thể chia sẻ về định hướng, kế hoạch hoạt động của Hội trong thời gian tới?

Ông Nguyễn Xuân Lai: Năm 2025 được xác định là dấu mốc quan trọng, là năm “bước vào kỷ nguyên mới” – kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ của dân tộc. Chúng ta đang chứng kiến một cuộc cách mạng sâu sắc về tư duy và hành động, được triển khai một cách đồng bộ và hiệu quả.

Về định hướng hoạt động trong thời gian tới, trong bối cảnh toàn Đảng, toàn quân, toàn dân đang hăng hái thi đua thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 – 2025, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV và kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9, Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam cũng xác định tinh thần đổi mới mạnh mẽ.

Trước hết, đây là năm đầu tiên của nhiệm kỳ mới, là năm bản lề, đòi hỏi phải có tư duy mới, giải pháp mang tính đột phá, hành động quyết liệt và hiệu quả hơn. Hội sẽ tập trung kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng hoạt động, phân công rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm để đạt hiệu quả thực chất.

Thứ hai, Hội sẽ tiếp tục phát huy vai trò phản biện xã hội, chủ động tham gia đóng góp ý kiến cho các chính sách, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến tài nguyên nước, môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, phát triển kinh tế xanh, chuyển đổi số và các lĩnh vực liên quan.

Thứ ba, đẩy mạnh truyền thông số và giáo dục cộng đồng, nâng cao nhận thức xã hội về nước sạch và bảo vệ môi trường. Trong đó, đặc biệt chú trọng hình thành lối sống xanh trong từng người dân, từng hộ gia đình, lan tỏa tinh thần ứng xử thân thiện với môi trường, góp phần thay đổi hành vi, tránh những sai lầm trong hoạt động sản xuất và sinh hoạt ảnh hưởng đến môi trường sống.

Đó là những định hướng lớn mà Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam xác định để từng bước đồng hành cùng đất nước trên chặng đường phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới.

PV: Với vai trò là cơ quan ngôn luận của Hội, trong nhiệm kỳ vừa qua, Tạp chí Môi trường và Cuộc sống luôn hoạt động theo đúng tôn chỉ mục đích, thường xuyên tuyên truyền về nước sạch, môi trường và biến đổi khí hậu, khẳng định được vị trí và vai trò của mình trong công tác truyền thông về bảo vệ môi trường và biến đổi khí hậu. Ông có đánh giá như thế nào về những hoạt động của Tạp chí trong năm qua và đưa ra những chỉ đạo trong nhiệm kỳ tới?

Ông Nguyễn Xuân Lai: Trong giai đoạn đầu mới thành lập, Tạp chí Môi trường và Cuộc sống đã trải qua nhiều khó khăn, vất vả. Tuy nhiên, với sự nỗ lực không ngừng, Tạp chí đã từng bước củng cố đội ngũ lãnh đạo, biên tập viên, phóng viên và nhân sự, trở thành cơ quan ngôn luận hoạt động đúng theo tôn chỉ, mục đích và điều lệ của Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam. Đồng thời, Tạp chí cũng luôn tuân thủ nghiêm túc các quy định pháp luật về báo chí.

Trong nhiệm kỳ qua, Tạp chí đã làm tốt công tác tuyên truyền về nước sạch, môi trường và biến đổi khí hậu, thực sự trở thành cánh tay nối dài của Hội trong công tác truyền thông, góp phần truyền tải kịp thời, chính xác các chủ trương, chính sách và thông điệp quan trọng đến với người dân và toàn xã hội.

Tạp chí cũng thể hiện được bản lĩnh tự chủ cả về tài chính lẫn nội dung hoạt động. Mặc dù trong điều kiện cơ chế hiện hành còn nhiều khó khăn, nhưng đội ngũ phóng viên, biên tập viên đã không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp, nhạy bén hơn trong tuyên truyền chính sách và lan tỏa thông điệp tích cực về bảo vệ môi trường.

Chúng tôi đánh giá cao nỗ lực của Tạp chí trong việc vượt qua thử thách, khẳng định vị trí trong lòng bạn đọc. Tạp chí đã tăng cường tương tác với độc giả trên cả nước - những người luôn tin tưởng, đồng hành và gửi gắm kỳ vọng vào mỗi ấn phẩm. Chính phản hồi tích cực đó là động lực để đội ngũ ngày càng hoàn thiện, phát triển hơn nữa.

Tôi cũng đánh giá cao việc Tạp chí đã không ngừng đổi mới nội dung, phản ánh thực tiễn sinh động từ cơ sở; khai thác những mô hình hay, điển hình tốt về bảo vệ môi trường, an ninh nguồn nước và thích ứng với biến đổi khí hậu. Đặc biệt, phương châm "cùng cộng đồng ứng phó với biến đổi khí hậu, đưa nước sạch đến với người nghèo" mà Tạp chí theo đuổi trong thời gian qua đã mang lại hiệu quả rõ rệt.

Với đà phát triển hiện nay, tôi tin tưởng rằng Tạp chí Môi trường và Cuộc sống sẽ ngày càng trở thành chỗ dựa vững chắc của Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, góp phần quan trọng trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng, xây dựng nền tảng truyền thông vững mạnh để lan tỏa những giá trị tốt đẹp về môi trường và cuộc sống bền vững.

PV: Cuối cùng, ông có muốn gửi gắm điều gì đến các hội viên và cộng đồng trước thềm Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam lần V sắp tới?

Ông Nguyễn Xuân Lai: Trong suốt thời gian 20 năm qua, Hội đã không ngừng nỗ lực vượt qua khó khăn để phát triển. Hiện nay, chúng tôi đang tích cực chuẩn bị cho Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam lần V (2025 - 2030), bám sát các Nghị quyết của Trung ương và chỉ đạo của cơ quan quản lý nhà nước nhằm xây dựng phương hướng, chương trình hành động mới phù hợp với giai đoạn phát triển tiếp theo.

Thay mặt Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, tôi xin bày tỏ lòng tri ân sâu sắc và gửi lời cảm ơn chân thành đến các cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt là Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Nội vụ đã luôn quan tâm, tạo điều kiện cho hoạt động của Hội. Đồng thời, tôi cũng cảm ơn sự phối hợp, hỗ trợ của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, các đơn vị trực thuộc, hội viên ở các tỉnh thành như Thái Nguyên, Bắc Giang (nay là tỉnh Bắc Ninh), Văn phòng đại diện tại TP. Hồ Chí Minh và sắp tới là các văn phòng đại diện khác. Sự đồng hành và hợp tác đó đã góp phần xây dựng Hội ngày càng vững mạnh.

Chúng tôi mong muốn phát huy truyền thống và những lợi thế sẵn có của Hội dù trong điều kiện khó khăn hay thuận lợi, Hội vẫn luôn duy trì được hoạt động ổn định và hiệu quả. Trong nhiệm kỳ tới, Ban Chấp hành mới sẽ tiếp tục kế thừa và phát huy những bài học kinh nghiệm, những kết quả đã đạt được để hoàn thiện cơ cấu tổ chức, nâng cao chất lượng hoạt động của Hội, bám sát cơ chế mới và nhiệm vụ mới.

Tôi tin rằng Hội sẽ tiếp tục phát triển vững chắc, các tổ chức cơ sở và đơn vị trực thuộc sẽ ngày càng đóng góp nhiều hơn cho cộng đồng, cùng chung tay bảo vệ môi trường, bảo vệ nguồn nước, ứng phó với biến đổi khí hậu, hướng đến tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Đây cũng chính là cách để chúng ta góp phần thiết thực thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ do Nhà nước và các bộ, ngành giao phó trong giai đoạn đất nước bước vào kỷ nguyên mới hiện nay.

“

Với hành trình hơn 20 năm gắn bó, phát triển cùng đất nước, Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam đã trở thành địa chỉ tin cậy trong công tác bảo vệ tài nguyên nước, môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Những chia sẻ từ ông Nguyễn Xuân Lai không chỉ khẳng định vai trò của Hội qua các thời kỳ mà còn mở ra kỳ vọng về một giai đoạn phát triển mới – bền vững, hiện đại, trách nhiệm hơn trong nhiệm kỳ V (2025 - 2030). Tin rằng, với sự đồng lòng từ lãnh đạo đến hội viên, Hội sẽ tiếp tục vững bước, tạo nên nhiều dấu ấn tích cực cho cộng đồng và xã hội.

PV: Xin trân trọng cảm ơn Tổng Thư ký Nguyễn Xuân Lai. Kính chúc ông luôn dồi dào sức khỏe, tiếp tục cống hiến tâm huyết cho sự phát triển của Hội. Chúc Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam gặt hái nhiều thành công trong nhiệm kỳ sắp tới!