Phát triển kinh tế xanh tại TP.HCM: Cơ hội trở thành địa phương tiên phong

Phát triển kinh tế theo hướng tăng trưởng xanh, bền vững đang là ưu tiên hàng đầu và là mục tiêu mà mọi quốc gia đang hướng tới nhằm đạt được sự thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường và công bằng về xã hội. Đối với TPHCM, tăng trưởng xanh không chỉ là lựa chọn tất yếu mà còn là cơ hội để trở thành địa phương tiên phong, cùng cả nước bắt kịp xu thế phát triển của thế giới; thành phố có thể huy động nguồn lực thực hiện và trở thành hình mẫu tăng trưởng xanh cho cả nước.

Trong nhiều năm liền, TP.HCM luôn đóng góp khoảng 1/5 GDP, hơn 1/4 thu ngân sách quốc gia, dẫn đầu cả nước về thu hút FDI và xuất nhập khẩu, số doanh nghiệp đang hoạt động chiếm gần 30% cả nước. Tuy nhiên, trong 2 năm trở lại đây, trước những bất ổn của nền kinh tế thế giới và những khó khăn của nội tại, kinh tế TP.HCM đang có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại, nhiều chỉ tiêu kinh tế - xã hội không đạt mục tiêu đề ra. Không chỉ vậy, TP.HCM còn đang phải đối mặt với nhiều thách thức trước tình trạng biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng phức tạp, nằm trong 10 thành phố lớn trên thế giới bị ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Trong khi đó, dù có quy mô lớn nhưng nền kinh tế của TP.HCM chủ yếu phát triển theo hướng kinh tế tuyến tính và chưa được xanh hóa.

Động lực từ Nghị quyết 98

Theo ông Phan Văn Mãi - Phó Bí thư Thường trực, Chủ tịch UBND TP.HCM, trước nhiệm vụ phải lấy lại đà tăng trưởng và trước những thách thức mang tính thời đại, TP.HCM cần phải đổi mới mô hình tăng trưởng; có trách nhiệm, tiên phong trong chuyển đổi xanh, phát triển bền vững; đồng thời, nhận nhiệm vụ là địa phương đầu tiên, có trách nhiệm lớn nhất trong thực hiện cam kết quốc tế của Chính phủ về mục tiêu giảm phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Người đứng đầu chính quyền thành phố nhận định, Nghị quyết 98 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM với những cơ chế rất vượt trội sẽ đem lại những thuận lợi rất căn bản; là những định hướng, khung pháp lý để TP.HCM có điều kiện thực hiện mục tiêu phát triển nhanh, bền vững, giúp quá trình chuyển đổi xanh, giảm phát thải được nhanh chóng hơn và thuận lợi hơn.

Một là cho phép các nhà đầu tư đang thực hiện dự án xử lý chất thải rắn sinh hoạt tự nguyện chuyển đổi toàn bộ công nghệ sang xử lý có thu hồi năng lượng được xem xét bổ sung khối lượng theo hình thức đặt hàng (không phải tổ chức đấu thầu). Điều này sẽ giúp cho thành phố đẩy nhanh tiến độ chuyển đổi công nghệ xử lý rác thải từ công nghệ chôn lấp sang đốt rác phát điện.

Thứ hai, về kiểm soát khí thải phương tiện giao thông (là nguồn phát thải khí nhà kính lớn nhất của thành phố), TP.HCM sẽ được ban hành chính sách khuyến khích, hỗ trợ việc chuyển đổi phương tiện giao thông từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng năng lượng sạch; thu mua, đổi phương tiện giao thông cũ sang phương tiện giao thông mới sử dụng năng lượng sạch; sử dụng phương tiện giao thông công cộng để hạn chế ùn tắc giao thông.

Thứ ba, về ngành, nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược, thành phố được thu hút nhà đầu tư chiến lược vào các dự án ưu tiên như xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo, công nghệ sinh học, tự động hóa, vật liệu mới, năng lượng sạch có quy mô vốn từ 3.000 tỷ trở lên; đầu tư dự án trong lĩnh vực công nghiệp mạch tích hợp bán dẫn, công nghệ thiết kế, chế tạo linh kiện, vi mạch điện tử tíc hợp (IC), điện tử linh hoạt (PE), Chip, pin công nghệ mới, vật liệu mới, công nghiệp năng lượng sạch có quy mô vốn từ 30.000 tỷ trở lên.

Về phát triển năng lượng tái tạo, Quốc hội cho phép các trụ sở cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công, trụ sở của các cơ quan, đơn vị được xác định là tài sản công được lắp đặt hệ thống điện mặt trời. Như vậy, thời gian tới, TP.HCM sẽ có thêm nguồn cung điện tại chỗ là điện mặt trời mái nhà từ các đơn vị hành chính sự nghiệp, giúp giảm phát thải khí CO2 gây hiệu ứng nhà kính...

Đặc biệt, Nghị quyết 98 cho phép TP.HCM được hưởng 100% nguồn thu từ giao dịch tín chỉ các-bon để phục vụ các chương trình, dự án ứng phó biến đổi khí hậu, phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn trên địa bàn thành phố.

Một số giải pháp phát triển kinh tế xanh ở TP. Hồ Chí Minh

Để thúc đẩy nhanh và hiệu quả quá trình phát triển nền kinh tế xanh, theo TS Phạm Viết Thuận (Viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường TP.HCM), TP. HCM cần đẩy mạnh thực hiện các giải pháp cơ bản sau:

Thứ nhất, thành phố cần chú trọng liên kết phát triển khoa học công nghệ của địa phương với phát triển khoa học công nghệ của vùng và khu vực. Đồng thời, thay đổi, cải tiến các mô hình tăng trưởng lỗi thời, nâng cao hiệu suất, sử dụng hiệu quả và tiết kiệm tài nguyên, đặc biệt là năng lượng. Trong bối cảnh ngân sách hạn hẹp, cần có cơ chế, chính sách thu hút nguồn đầu tư bên ngoài thông qua hình thức đối tác công - tư.

Thứ hai, đối với ngành công nghiệp và năng lượng: Cần giảm thiểu tối đa việc tiêu thụ tài nguyên và nhiên liệu bằng việc hiện đại hóa công nghệ, tái chế và quay vòng sản phẩm. Để giảm thiểu phát thải khí nhà kính và ô nhiễm môi trường, cần áp dụng các công nghệ carbon thấp, tăng cường việc sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo và nhiên liệu sinh học. Lồng ghép các chiến lược thích ứng và giảm nhẹ biến đổi khí hậu với chiến lược tăng trưởng xanh; mở rộng giao thương và hợp tác quốc tế.

Với ngành nông nghiệp, cần phát triển theo hướng nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ song song với việc áp dụng các phương thức canh tác giảm thiểu lượng phát thải khí nhà kính và tiết kiệm tài nguyên. Bên cạnh đó, cần tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo chiều sâu đáp ứng nhu cầu dân sinh của thành phố.

Với lĩnh vực thương mại và dịch vụ, cần tập trung công nghệ cho việc xây dựng các tuyến giao thông trọng điểm, bến bãi, bến cảng, kể cả bến cảng nội địa; nâng cấp kết cấu hạ tầng giao thông một cách đồng bộ và kết nối. Phát triển ngành thương mại và dịch vụ theo hướng đa dạng và nâng tầm giá trị các sản phẩm.

Bên cạnh đó, cần nâng cao ý thức trách nhiệm của cộng đồng đối với vấn đề phát triển xanh. Đó là ý thức trách nhiệm với cộng đồng trong bảo vệ môi trường xanh, sạch, đẹp là bảo vệ chính sức khỏe bản thân mình và cộng đồng trong việc gìn giữ, bảo vệ môi trường.

TP. Hồ Chí Minh là trung tâm chính trị - kinh tế - tài chính lớn của cả nước đang hướng đến là một thành phố phát triển văn minh, hiện đại, nỗ lực tạo ra sự phát triển đồng đều của các yếu tố kinh tế, khoa học công nghệ, xã hội và môi trường. Trong những năm qua, Đảng bộ, các cấp chính quyền và nhân dân TP. HCM luôn cố gắng đưa thành phố ngày càng phát triển, với các tiêu chí cao về văn hóa, xã hội, an ninh trật tự và đảm bảo môi trường, xứng đáng là một thành phố đầu tàu về phát triển kinh tế của cả nước.